Rosa Bertram Psyche 16 mei 2019, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Zou ’emoties’ een vak op school moeten zijn?

Leren rekenen, foutloos schrijven, stil blijven zitten aan tafel, de hoofdstad van élk Europees land en Engelse woordjes. We leren het gelukkig allemaal. Of we het allemaal onthouden en of het nou echt de beste manier is om dat 5 dagen per week binnenin een gebouw te doen, laten we nu even in het midden. Maar hoe zit het met het voorbereiden op het ‘echte’ leven, waarin emoties een enorme invloed hebben op je dagelijks leven, privé en op werk?

Niet verwerkte of erkende gevoelens kunnen leiden tot angsten, ruzies en nog veel meer in slechtere gevallen. Best gek eigenlijk dat we dit soort essentiële onderdelen uit het leven niet op school leren. Vandaar dat filosoof Alain de Botton The School of Life startte. Fijn voor later (heel fijn zelfs), maar waarom worden deze onderwerpen niet al veel eerder onderwezen?

Waarom emoties zo belangrijk zijn

Ga maar eens na: wie heeft jou ooit geleerd om je emoties te herkennen en ze onder controle te krijgen? Wie leerde je om je emoties te accepteren, te begrijpen en er op een juiste manier naar te handelen? Het antwoord voor iedereen? Niemand. De hindernisbaan genaamd het leven, is een pad waarop we als kind tot we oud zijn voor allerlei lastige en mooie gebeurtenissen komen te staan. En wat doe je dan? Als je emoties je de baas worden?

Laten we v0or op stellen dat keuzes maken, altijd lastig is. Maak je ‘een foute keuze’, dan leer je er in elk geval van en weet je dat voor de volgende keer. Maar emoties zijn niet zo makkelijk te temmen. Toch leren we er op school maar bar weinig over. Dat we Jantje niet mogen slaan als ‘ie net je ligakoek heeft opgegeven misschien.

Niet zo gek dat er veel onderzoekers pleiten voor het vak emotie op scholen, en dat zij vinden dat dit even belangrijk zou moeten zijn als wiskunde of geschiedenis. Onderzoek wijst uit dat mensen die grote emotionele vaardigheden (EQ) hebben het beter doen op school, betere relaties aan gaan en minder snel ongezond gedrag vertonen.

We maken doelgerichte mensen van onze kinderen

In een eerder artikel schreven we dat ons schoolsysteem (in het westen) ongezond is en dat kinderen eerder worden klaargestoomd om te presteren, en niet om creatief te zijn. De documentaire Alphabet laat op een confronterende manier zien zien wat dat zegt over hoe wij volwassenen naar kinderen kijken. Onze scholen maken doelgerichte mensen van onze kinderen die hun inspiratie verloren zijn en die enkel klaargestoomd worden om te presteren in onze maatschappij.

Dit vind je vast ook interessant: How To Handle: Emoties (met adviezen van een monnik en een neuropsycholoog)

In het huidige onderwijs systeem wordt kinderen eerder geleerd om hun emoties te onderdrukken: rustig zijn, niet boos worden, stil zijn, niet schreeuwen. Maar luisteren en je best doen. “Alsof emoties een afleiding zijn”, vertelt Thomas Scheff, socioloog aan de Universiteit van California-Santa Barbara, aan TED. Terwijl onze emoties waardevolle informatie kunnen geven over de wereld, maar er wordt ons als kind vaak verteld er níét naar te luisteren. Scheff vertelt dat het even ‘gevaarlijk’ is om een emotie te verstoppen onder andere emoties. Vooral mannen hebben er een handje van om schaamte te verbloemen onder woede, agressie en geweld, aldus de Amerikaanse socioloog.

Een nieuwe manier van onderwijs

“Neuropsycholoog Gerald Hüther is expert op het gebied van vernieuwend onderwijs voor kinderen. Hüther legt uit in de documentaire Alphabet dat we bij leren over het algemeen denken aan cognitief, formeel leren. En bij die associatie, gaat het mis. We associëren het met studeren, onthouden van feiten, formules etc. Vanuit het oogpunt van de neurobiologie is dit echter maar een klein deel van wat hoe wij leren. Elke leerervaring gaat namelijk ook gepaard met emoties. Sterker nog, we zijn alleen in staat om echt te leren als de delen van ons brein waar we onze emoties reguleren, geactiveerd worden,” schreven we eerder in dit artikel.

“Om een leerervaring succesvol te laten zijn moet er dus een emotionele prikkel zijn. Dat gebeurt pas als we enthousiast zijn over dat wat we leren. Op die momenten reageert de emotionele kern van de hersenen; groepen zenuwcellen in het midden van ons brein worden actief en er ontstaan nieuwe netwerken. Als het enthousiasme niet aangewakkerd wordt, gebeurt dit niet. Saillant detail: uit onderzoek blijkt dat slechts 20 tot 30 procent van wat studenten leren, na twee jaar nog herinnerd wordt. Alleen dat wat écht interessant vindt, blijft hangen.”

Het brein is (helaas) geen spier die je zomaar kunt trainen zodat het groter wordt. Je emoties en gedacht gelukkig wel, maar dan moeten we dat wel ergens zien te oefenen.

Het RULER systeem

In Amerika hebben 3 experts, Marc Brackett, David Caruso en Robin Stern, van Yale Center for Emotional Intellegance, een onderwijsprogramma ontwikkeld dat focust op emoties. Inmiddels wordt de methode op zo’n 1000 scholen gebruikt. Het RULER-programma staat voor: recognizing emotions in oneself and others; understanding the causes and consequences of emotions; labeling emotional experiences with an accurate and diverse vocabulary; and expressing and regulating emotions in ways that promote growth.

Lees ook: Staat succes op school gelijk aan succes in het leven?

In dit programma wordt kinderen actief geleerd wat het onderliggende thema is van hun emotie, in plaats van in de emotie op te gaan. “Als een emotie je overheerst, kan het helpen het onderliggende thema ervan te achterhalen, het te noemen om het te kunnen tammen. Hoewel boosheid zicht bij iedereen anders uit, is het onderliggende thema vaak hetzelfde,” aldus Stern. “Vaak is dat onrecht of oneerlijkheid. Door achter jouw ‘thema’ te komen, kan je iemand helpen op de manier waarop hij of zij dat nodig heeft.” Het programma geen vak, maar is verweven door alle klassen, zoals geschiedenis. Als het thema ‘opgetogen’ is, speelt de geschiedenisleraar in op de mogelijke emoties van bekende personen uit de geschiedenis en thuis worden kinderen aangespoord om over de emotie ‘opgetogenheid’ te spreken. En dat blijkt te werken: uit onderzoek van Yale University blijkt dat de scholen waar dit programma wordt gegeven, minder wordt gepest, minder angsten en depressies heersen, meer eigenaarschap wordt getoond en betere cijfers worden gehaald.

Oefenen met vernieuw onderwijs

Volgens oprichter Scheff – die jaren onderzoek deed naar de taboe-emotie ‘schaamte’ – is het een goed idee om te beginnen met deze 6 emoties: rouw, woede, angst, trots, schaamte en overmatige vermoeidheid. Als ouder kan je ook alvast aan de slag gaan. Stel je kind de simpele vraag: “vertel me eens over jouw beste momenten…”.

Eén ding is zeker: emoties hebben we de hele dag door, of we er ons nu bewust van zijn of niet. Dus we kunnen er maar beter goed mee leren omgaan.

Bron: TED

Luister nu ook naar Bedrock

Ben je – net als wij – op zoek naar geluk en probeer je je quarterlifecrisis zonder al te veel kleedscheuren door te komen? Dan is onze podcast Bedrock Talks een perfecte match voor jou! Rosa en Lisanne interviewen in de eerste aflevering expert en gelukspsycholoog Josje Smeets.

Spoiler: ze vertelt waar geluk allemaal mee samenhangt en wat je vooral wel en níét wilt doen. Luister je mee?

Tip: Luister en volg Bedrock Talks via Spotify en iTunes & Apple Podcasts!