Sebastiaan Ratha Psyche 1 jan 2021, 06:00

Leestijd: 9 minuten

Duurzaam geluk: wat is het en wat heb je ervoor nodig?

Zonder zelfbewustzijn is het onmogelijk om duurzaam gelukkig te zijn. Dat is nogal een statement, maar het is waar. Jouw perceptie bepaalt jouw werkelijkheid. Bewust of onbewust, je maakt constant keuzes over wat je aandacht geeft. Wanneer je bewust wordt van jezelf, dus je eigen interne dynamiek van gevoelens en gedachtes, heb je de sleutel in handen om duurzaam jouw eigen geluk te creëren.

Duurzaam geluk: wat is het en wat heb je ervoor nodig?

De 4 fases van leren

Weet je nog de eerste keer dat je in een auto stapte? Je had geen idee hoe de koppeling werkte en wegrijden was waarschijnlijk een verschrikking. En nu rijd je zonder er bij na te denken. Of het nu om autorijden gaat of nieuw gedrag, alles wat je leert, gaat in 4 fases.

1. Je bent onbewust onbekwaam: je weet niet dat je iets niet kunt
2. Je bent bewust onbekwaam: je weet nu dat je iets niet kunt en bent begonnen aan het leerproces. Het maken van fouten is een belangrijk onderdeel van deze fase.
3. Je bent bewust bekwaam: je weet hoe je iets moet doen, maar het vergt nog wel al je aandacht en concentratie.
4. Je bent onbewust bekwaam: je hebt zoveel geoefend dat het je vanzelf afgaat. Je hoeft er niet meer over na te denken.

Hoe word je zelfbewust?

Voordat je bewust kunt zijn, moet je doorhebben dat er voortdurend onbewust gedrag plaatsvindt. ‘Je weet niet wat je niet weet,’ klinkt flauw, maar is wel precies het probleem. Zonder de eerste cruciale stap van onbewust onbekwaam naar bewust onbekwaam, zonder dat allereerste ‘Aha!-moment’, is verdere persoonlijke groei niet mogelijk.

Om je blinde vlekken te ontdekken en vervolgens te verkennen is het nodig dat je je aandacht op jezelf richt. Aandacht is niets anders dan gericht bewustzijn, maar schiet vaak alle kanten op. Daarom is de grote uitdaging om je aandacht te leren richten.

Lees ook: De 3 bouwstenen voor duurzaam geluk (aldus nieuw onderzoek)

De waarnemer achter alles

Als je zonder controle over je aandacht de dag beleeft, zul je regelmatig vergeten dat jij niet je gedachten en gevoelens bent. Deze passanten slokken dan al je aandacht op, waardoor je jezelf ermee identificeert. Zonder enige controle ben je overgeleverd aan de grillen van het moment.

Met aandacht, dus met gericht bewustzijn, kun je ervaren dat die gevoelens en gedachten tijdelijk zijn en jou niet definiëren. Als je dat je inziet, heb je kennisgemaakt met de waarnemer in jou, het bewustzijn achter alles. En daarmee ben je aangekomen op de snelweg van jouw persoonlijke groei.

Wees open en eerlijk

Om je bewust te kunnen zijn van jezelf is openheid van groot belang. Hoe opener je naar jezelf bent, des te meer zelfbewust je kunt worden. Maar openheid naar jezelf is moeilijk, omdat het pijnlijk kan zijn. We zien liever niet de minder mooie kanten van onszelf.

Het artikel, Waarom jouw waarheid het waard is om te delen, gaat dieper in op de dynamiek van openheid naar jezelf en wat voor invloed dat heeft op jouw leven.

Erkennen en niet ontkennen

Je begrijpt, wanneer je er toch voor kiest om liever je kop in het zand te steken, dit natuurlijk niet betekent dat onderliggende thema’s geen effect hebben op je gedrag. Trauma’s uit je jeugd bijvoorbeeld kunnen nog steeds bepalen hoe jij je gedraagt. Of je die nu erkent of niet. Je onderbewustzijn onthoudt ze en ze zijn daardoor van grote invloed op je intenties en de keuzes waarmee je je leven vormgeeft.

Waarom lukt het je niet om een relatie te hebben? Ligt het altijd aan de ander? Of is er wellicht een rode draad te ontdekken die uitkomt bij jou?

View this post on Instagram

A post shared by Bedrock Magazine (@bedrockmagazine)

Of waarom werk je zoveel? Wat probeer je te bewijzen? Dat je succesvol bent en daarmee de aandacht en liefde van anderen echt wel waard bent?

Ontdek meerdere manieren om te reageren

Eén van de grootste voordelen van meer zelfbewustzijn, is het creëren van keuzeopties. Als je bijvoorbeeld door zelfreflectie merkt dat je altijd verongelijkt reageert als iemand kritiek geeft, is het zaak ervan bewust te worden dat jij telkens kiest voor dit gedrag. En dat het ook mogelijk is om anders te reageren.

Een zuiverder bewustzijn van jouw keuzeopties, stelt je in staat om voor authentieker gedrag te kiezen: gedrag dat beter bij je past dan de keuzes die je gemaakt zou hebben in de hitte van het moment.

Ook interessant: Waarom is gelukkig zijn zo moeilijk? We interviewden gelukspsycholoog Josje Smeets

Wanneer je met een vernauwd bewustzijn oordeelt over iets, en dus eigenlijk halfblind bent, zie je niet alle mogelijkheden. Je bent je niet bewust van de keuzes die je hebt en ziet alleen de voor jou bekende weg.

Iemand die bijvoorbeeld heel erg door ego wordt gedreven, kan niet inzien dat het gezin belangrijker is dan werk. De angst om niet relevant of competent te zijn op werk weegt zo zwaar dat het ongeluk thuis niet opgemerkt wordt. Pas wanneer de partner de de relatie beëindigt en het te laat is, komt het bewustzijn van de verkeerd gemaakte keuzes binnen.

Het artikel, Beter kiezen: hoe doe je het en wat levert het je op, gaat dieper in op hoe jouw emoties en je zelfbeeld bepalen hoe jij je keuzes maakt.

Maar waarom zou ik zelf-bewust willen zijn?

Bewustzijn brengt persoonlijke groei binnen handbereik. Maar waarom zou je dit na moeten streven? Het antwoord is vrij helder.

Je aandacht bepaalt je perceptie. Het bepaalt niet hoe jouw leven er objectief uitziet, maar wel hoe jij het beleeft. Mensen die alles hebben kunnen daarom ontzettend ongelukkig zijn. En mensen met heel weinig kunnen juist een heel rijk en gelukkig leven ervaren.

Luister ook: Bedrock Talks: over verslaving, liefde en spiritualiteit met Jan Geurtz

Zelfbewustzijn stelt je in staat de interne dynamiek van je eigen gedachten en gevoelens te begrijpen, waardoor je inziet dat jij niet je gedachten en gevoelens bent, maar de waarnemer daarachter.

Dit verlichte bewustzijn stelt je in staat om duurzaam gelukkig te zijn. Je beseft dan dat je niks nodig hebt en dat alles er al is. Je bent al goed zoals je bent en je kunt precies zo worden als je wilt. Je zag het alleen niet, omdat je werd opgeslokt door al die gedachten, gevoelens en andere prikkels.

Waarom is het zo moeilijk om dit perspectief aan te nemen?

De moeilijkheid van dit perspectief zit ‘m in het feit dat je daarmee ook erkent dat de ellende die je hebt ervaren in je leven, je eigen (onbewuste) keuze is geweest. Jij hebt je aandacht gericht op de ‘verkeerde’ dingen. Het probleem is namelijk nooit het probleem, maar jouw houding ten opzichte van het probleem.

Hier open over zijn kan ontzettend pijnlijk zijn. Daarom hebben we een heel scala aan defensiemechanismen om deze pijn maar niet te hoeven voelen. Dus ondanks dat er een leven vol duurzaam geluk te winnen valt en de pijn slechts tijdelijk is, maken veel mensen zichzelf wijs dat het beter is om niet open naar zichzelf te zijn en daarmee pijnlijke maar belangrijke inzichten buiten hun bewustzijn te houden.

Een voorbeeld

De situatie is dat jij op werk een flinke en vooral hele domme fout bent begaan. Eén met flinke gevolgen en die makkelijk voorkomen had kunnen worden. Als je dit zou erkennen en er verantwoordelijkheid voor zou nemen, dan voel je je ontzettend incompetent en zul je intense schaamte voelen. Onbewust zet je daarom defensiemechanismen in gang om jezelf te beschermen voor dit pijnlijke bewustzijn.

Ook lezen: Streng voor jezelf? Zo leer je omgaan met fouten maken (en 3 handige tips)

Een selectie uit het wapenarsenaal:

• De ontkenning: ‘Nee, dat is helemaal niet zo. Ik vind het nog steeds de beste oplossing die toen voor handen was.’
• De tegenaanval: ‘Nee, dat is alleen zo, omdat jij mij geen andere keuze liet. En jij dan, jij hebt hier toch zeker ook een cruciale rol in gespeeld?’
• De verwarring, if you can’t beat them, confuse them: ‘He? Wacht, dit is echt heel raar. Ik snap het niet meer.’ En dan een rookgordijn opgooien, zodat niemand het meer snapt.
• De vlucht: je bent niet meer echt aanwezig. Wel fysiek, maar mentaal niet meer. Je staart voor je uit en bent mentaal vetrokken.

Als je zo’n reactie bij een ander van een afstandje bekijkt, is het eigenlijk best grappig. Want wat valt er nou echt te verliezen?

Het kan zowel hilarisch als ontzettend pijnlijk zijn om te zien wat mensen doen om maar niet met hun echte gevoelens te hoeven dealen.

Tijd voor wat praktische tips

Goed nieuws! Je kunt concreet actie ondernemen om je eigen duurzame geluk te creëren. Door aandachtig zelfonderzoek te doen word je onherroepelijk meer zelfbewust. Meer zelfbewustzijn stelt je in staat om meer en beter zelfonderzoek te doen. En daarmee stel je jezelf steeds beter in staat om je eigen geluk te creëren. Precies de vicieuze cirkel waar je in wilt zitten.

Tip 1: dagboek

Hou een dagboek bij. Creëer regelmatig momenten waarin je de rust en ruimte hebt om te reflecteren op jezelf. Vanuit welke intenties heb je de dag beleefd? Wat wil je morgen 1 procent beter doen dan vandaag? Waar ben je dankbaar voor?

Tip 2: meditatie

Hetzelfde principe als het dagboek. De waarde zit in het regelmatig momenten voor jezelf creëren. In je dagboek druk je je rationeel bewuste zelf uit en meditatie brengt je in contact met je onbewuste zelf. Dus meditatie én dagboek = een topcombi!

• Bedrock’s calming meditaties voor beginners en pro’s
• Bedrock’s geleide meditatie: geluid (30 minuten)
• Bedrock’s geleide meditatie: gedachten (30 minuten)

Tip 3: coaching

Je weet niet wat je niet weet. Waar meditatie een manier is om zelf je blinde vlekken te verkennen, geeft feedback van anderen cruciale nieuwe invalshoeken. Zoek een mentor of een training die je aanspreekt en benader het als een investering in je toekomstige zelf.

Leer en lach ook om jezelf

Hopelijk kun je je eigen struggles op een leuke manier relativeren. Iedereen heeft blinde vlekken, vergeet regelmatig welke intenties echt belangrijk zijn en gebruikt defensiemechanismen om maar niet de pijn te hoeven pakken. Maar bovenal, besef dat er geen finishlijn is die gehaald moet worden en dat fouten maken een crucial onderdeel van elk leerproces is!

Lach om wat nog niet zo goed lukt en geniet van al het andere.

Meer lezen over geluk?

• Dankbaarheid als de sleutel tot geluk
• Waarom negatief zijn over een ander vooral je eigen geluk in de weg staat
• Leren van de Denen: waarom ze zo gelukkig zijn (en vooral normaal doen)