Nydia van Voorthuizen Voeding 15 jul 2019, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Waarom soja niet per definitie de beste melkvervanger is

Het is alweer zes jaar geleden dat de Voedselzandloper van Kris Verburgh een hit werd. Ik ging er vol in: schrapte brood uit m’n dieet, deed zuivel in de ban. Ik was nooit echt een melkdrinker, maar die 200 ml per dag in mijn medium latte to go en dan ook nog die bak havermoutpap in de ochtend, dat tikte toch best lekker aan. Ik verving alle koemelk door soja. Na een keer of drie was ik aan de smaak gewend en begon ik het zelfs lekker te vinden.

Klachten

Flash forward naar een aantal maanden later. Ik was een weekje in Londen. Op mijn gezicht prijkte een aantal pukkels die ik met Instagram-filters probeerde te verbloemen. Lastig, want het betrof geen kleine onschuldige plekjes, maar pijnlijke onderhuidse ontstekingen. Ik weet het aan het Engelse dieet dat ik die paar dagen omarmd had. English breakfast, fish and chips. Thuis werd mijn huid er alleen niet gladder op, ik bleef last hebben.

Lees ook: 5 x de beste vegan kaas: kaas zonder koemelk bestaat

Op werk hield mijn collega een relaas over sojamelk. Dat haar ongesteldheid maar niet wilde stoppen en dat ze online had gelezen dat soja daar de boosdoener van zou kunnen zijn. Ik liet uit handen vallen waar ik mee bezig was en keek verbaasd op. Mijn normaal altijd zo regelmatige cyclus was namelijk ook in de war, ik was al een tijd niet ongesteld geworden en zwanger was ik niet. Echt druk had ik me er alleen nog niet over gemaakt en het was nou ook niet echt een onderwerp dat ik overal op tafel smeet. We besloten beiden per direct te stoppen met soja, gewoon als experiment. En ja hoor, ik werd diezelfde week nog ongesteld en mijn huid klaarde op. What. The. Fuck?

Stoppen met soja

Die pukkels tot daaraantoe, maar een verandering in mijn menstruatiecyclus door een drankje? Crazy! Ik schreef een blogpost en sprak mijn twijfel uit over het gebruik van de melkvervanger. Er volgden direct reacties. Een via-via die ik op straat tegenkwam greep me bij m’n arm: ‘Jij hebt dat artikel over soja geschreven toch? Ik heb al anderhalfjaar last van klachten, ben ermee naar de huisarts geweest, heb crèmes gesmeerd, ben zelfs naar een magnetiseur gegaan en nu ik gestopt ben met soja ben ik er vanaf.’ En zo verder. Zelfs jaren later duikt er af en toe een berichtje op over dit onderwerp in mijn other messages-map op Facebook. Jonge vrouwen die ik niet ken, maar openhartig over hun klachten schrijven en dank uitspreken voor het delen van mijn ervaring.

Fyto-oestrogenen

Het effect dat soja op mij had zou te maken hebben met de fyto-oestrogenen die in de bonen en dus ook het drankje zitten. Fyto betekent plant. De oestrogenen zijn dan ook plantaardig en dus heeft hun aanwezigheid niets te maken met genetische modificatie of toegevoegde e-nummers. In ander voedsel zoals bijvoorbeeld lijnzaad zitten ook fyto-oestrogenen. Niets engs, maar doordat ze zich kunnen hechten aan oestrogeenreceptoren kunnen de moleculen het effect van oestrogenen in het lichaam nabootsen.

Dit zijn de leukste vega(n) foodfestivals deze zomer

De wetenschap erachter

Ik dook in de materie, sprak met een hoogleraar voeding van de universiteit van Wageningen, maakte mailcontact met Kris Verburgh en kreeg een woordvoerder van Alpro Soja aan de lijn. Het resultaat? Er was geen tot weinig onderzoek gedaan op mensen om harde claims te maken en dus kon er op wetenschappelijk niveau weinig over mijn klachten en die van al die andere vrouwen gezegd worden. Sterker nog: naar wat er vooralsnog bekend was over soja zou de hoeveelheid fyto-oestrogeen niet voldoende zijn om effect te hebben op mijn gezondheid.

Dat sloot volgens Verburgh echter niet uit dat vrouwen die overgevoelig zijn voor hormonen last konden ondervinden wanneer ze veel sojaproducten binnenkregen. Hoogleraar Renger Witkamp vond mijn verhaal vooral interessant en riep op tot het verzamelen van klachten om het belang naar onderzoek te vergroten. ‘Alpro moet dan maar de portemonnee trekken.’ Iets waar Alpro uiteraard niet al te happig op is. Of in ieder geval kreeg ik geen enthousiaste reactie toen ik het aan hen voorstelde en mijzelf direct aanmeldde als vrijwilliger voor dit onderzoek.

Ook interessant: Dit is de impact van melk op het milieu

Een claim maken over voeding is lastig. Wat als al die vrouwen die met hun klachten naar mij toe kwamen ook iets anders aten of dronken en daar vrijwel tegelijkertijd mee stopten toen zij ook de sojamelk lieten staan? Of dat ze allemaal last van stress hadden en daar op een gegeven moment geen last meer van hadden en de klachten daardoor verdwenen? Wat als mijn artikel als een soort placebo gewerkt had? Onwaarschijnlijk, maar al die what ifs zorgen er wel voor dat ik wetenschappelijk gezien geen voet heb om op te staan.

Gezond verstand

Moet je vanaf nu dus alle sojaproducten laten staan? Nee, en al helemaal niet door een artikel dat je online ergens tegenkomt. Als er namelijk iets is wat ik van dit gedoe geleerd heb, dan is het wel dat je je niet moet laten meesleuren door elk willekeurig boek of stuk dat je tegenkomt over voeding. Wel zou ik aanraden om bewust bezig te zijn met wat je eet, waarom je het een vervangt door het ander en vooral ook hoe je je daarbij voelt. En mocht het dan zo zijn dat mijn klachten je bekend voorkomen en je inderdaad regelmatig een sojalatte drinkt, dan kan het vast geen kwaad die een weekje te laten staan. Een gezond verstand lijkt mij uiteindelijk de beste weg naar een gezond bestaan.

Meer lezen over gezonde voeding?

• Waarom snoepgoed als trooster geen goed idee is
• Leren van de Zweden: waarom opvoeding meer is dan een paar liedjes zingen
• Veganistisch eten? Met deze 5 tips kun je meteen beginnen

Luister nu ook naar Bedrock

Geef jij om ook het welzijn van de wereld en wil je graag bijdragen een mooiere plek? Dan is onze nieuwste podcast Bedrock Talks een perfecte match voor jou! Rosa en Lisanne interviewen in de derde aflevering klimaatjournalist van de Correspondent Jelmer Mommers.

Spoiler: Jelmer vertelt waar de opwarming van de aarde mee begon, dat het niet te laat is en vooral: wat wij kunnen doen. Want dat we iets kunnen doen, dat is zeker. Maar dat we dat nú moeten doen, is nog niet het gesprek van de dag.

Tip: Luister en volg Bedrock Talks via Spotify en iTunes & Apple Podcasts!