Sophie Golbach Psyche 27 okt 2021, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Pietjeprecies? Dit is waarom perfectionisme niet alleen maar ongezond is

Vaak werk je iets te lang door aan dat project en besteed je iets te veel aandacht aan de details. Koop je een verjaardagscadeautje, dan is niet alles zomaar goed genoeg. Die mail naar je baas die toch net niet helemaal goed verwoord is? Je probeert hem nog even te herschrijven.

Herken je jezelf in deze dingen? Dan ben je waarschijnlijk een perfectionist. Nu is er echter goed nieuws: dat is niet per se altijd alleen maar slecht.

Waarom perfectionistisch?

Ben je perfectionistisch, dan heb je vaak de grote drang om alles, inderdaad, perfect te doen. Daarin ben je niet de enige. Uit onderzoek blijkt dat de druk die we voelen om perfect te zijn, de afgelopen 3 decennia met 30 procent is toegenomen.

Waarom perfectionisme ons ziek maakt

De term ‘prestatiemaatschappij’ komt je waarschijnlijk wel bekend voor. We leggen onszelf hoge eisen op en door sociale vergelijking kom je op social media vaak wel iemand tegen die meer heeft gedaan of het beter heeft gedaan dan jij. Misschien denk je nu dat al dat vergelijken niet gezond klinkt. Waarom is perfectionisme dan toch niet altijd per se slecht?

Gezond versus ongezond perfectionisme

Want met perfectionisme bereik je – ondanks de negatieve gevolgen – toch meer? Wat is er mis met een negen halen in plaats van een zes? Daar is Amerikaans klinisch psycholoog Jeff Szymanski het ook mee eens, in zijn boek The perfectionist’s handbook. Dat betekent niet dat hij de slechte kanten van perfectionisme niet ziet. Maar volgens hem stellen de meeste perfectionisten hun verwachtingen wel bij voor die zich tegen hen keren.

Bij ongezond perfectionisme gaat het je vaak maar om twee dingen: geslaagd of mislukt. Val je in deze categorie, dan komt het gevoel van falen vaak voor, pieker je veel en word je vaak gedreven door angst. Als ongezonde perfectionist ben je bang om afgewezen te worden als je niet perfect presteert en het ontbreekt je aan vertrouwen in je eigen kunnen.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Bedrock Magazine (@bedrockmagazine)

Er is echter, en nu komt het, ook een gezonde versie van perfectionisme. Deze groep perfectionisten is groter dan de eerste groep en wordt in plaats van door angst, gedreven door een ideaalbeeld. Val je binnen deze groep, dan weet je door dat ideaalbeeld waar je heen wil en heb je er vertrouwen in dat je dat ook kan.

Gezonde perfectionisten hebben flink wat indrukwekkende eigenschappen. Zo ben je, als je binnen deze groep valt, stressbestendig, gewaardeerd door je omgeving en gelukkig. Je hebt je leven goed op orde. Weet je op welke vlakken je wil uitblinken en op welke vlakken je ook wat minder je best kan doen? Dan is dat perfectionisme zo slecht nog niet.

Leren van gezonde perfectionisten

We weten wat je nu waarschijnlijk denkt: is het mogelijk om van ongezond naar gezond perfectionisme te switchen? Jeff Szymanski gaat ervan uit van wel, maar de meningen zijn verdeeld.

Meer over jezelf weten? Doe de Big Five persoonlijkheidstest

Onderzoek luidt dat ongezond perfectionisme samenhangt met een hoge score op de persoonlijkheidstrek neuroticisme. Wel zijn er manieren om je zelfvertrouwen op te bouwen.

Volgens Szymanski zijn gezonde perfectionisten zich goed bewust van de volgende dingen, waar ongezonde perfectionisten wat beter naar zouden kunnen kijken.

1. Zwart-wit denken loont niet

Verspreek je een keer tijdens een presentatie maar ging de rest helemaal zoals het had moeten gaan? Dan is niet de hele presentatie verpest; grote kans dat de rest het alweer vergeten is.

Zo zorg je ervoor dat je tevreden bent over jezelf (more self love!)

2. Wanneer doorgaan onzinnig wordt

Eén keer iets checken voor verbetering kan veel opleveren. Honderd keer echter niet. Vraag je geregeld af of je inspanningen nog wel echt iets opbrengen.

3. Zelfkritiek moet opbouwend zijn

In plaats van jezelf te blijven straffen voor een fout, kan je ook kijken waar het misging, en waarom en hoe het de volgende keer beter kan. Zou je dat graag willen? Van fouten kan je leren.

4. Feedback vragen is zinnig

Zo laat je zien dat je leergierig bent. Door iemand anders’ oordeel mee te nemen, zorg je ervoor dat het beter wordt.

Waarom iedereen wat milder voor zichzelf mag zijn

5. Niemand kan op alle terreinen uitblinken

Niet iedereen is in hetzelfde goed. Kan jij mooi schilderen maar is je vriend of vriendin een betere fotograaf? Denk er dan niet aan dat jij dat niet kan, maar denk aan wat je wel kan, namelijk schilderen.

En onthoud: jij bent jij, en dat ís goed genoeg.