Marloes Graat Psyche 12 jan 2023, 16:57

Leestijd: 4 minuten

Waarom we ons altijd schuldig en slecht voelen (ook als het niet jouw fout is)

Heb je vaak last van een schuldgevoel ook als iets niet jouw fout is? Grote kans dat de oorsprong hiervan in je opvoeding en kindertijd ligt. Schuldgevoel en trauma zijn vaak sterk verbonden. Hoe dat precies zit? We doken in de psychologie achter schuldgevoelens en je slecht voelen en geven antwoord op de vraag: hoe kun je jouw schuldgevoel loslaten?

Er is een vreemde wet in de psychologie die onthult dat kleine kinderen die slecht worden behandeld door hun ouders,  zichzelf altijd de schuld zullen geven en niet hun ouders. Hoe zit dit?

Jezelf de schuld geven als kind is eigenlijk heel vreemd gedrag, want soms is het overduidelijk dat de oorsprong van het slechte gedrag bij de ouders ligt. Ze zitten in een scheiding, hebben psychische klachten, werkstress, geld- of relatieproblemen. Toch geven kinderen altijd zichzelf de schuld in plaats van degene die hen onrecht heeft aangedaan.

Gedachten dwingen je om een verklaring

Kleine kinderen merken het meteen als er niet zoveel van ze wordt gehouden als zou moeten. Hoe klein ze ook zijn, ze hebben uitstekende voelsprieten en zijn niet voor de gek te houden. Ze begrijpen de redenen vaak niet, maar ze voelen wel de pijn.

Hoe weet je eigenlijk of je een trauma hebt?

Echter dwingen de stemmetjes in je hoofd (het ego) je om een verklaring te vinden voor het gedrag van je ouders.

‘Ik heb het verkeerd gedaan’

Wanneer kinderen zichzelf vragen stellen als: waarom is mama zo geïrriteerd? Waarom is papa boos? Waarom word ik niet liefdevol en vriendelijk behandeld en mijn kleine zusje wel? De verklaring in een kinderhoofd luidt dan: ik zal wel iets verkeerd hebben gedaan. Dit is de meest voor de hand liggende en intuïtieve verklaring, ook al klopt het niet.

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Wanneer kinderen dit maar vaak genoeg denken, wordt hun hele karakter gericht op schuld: ze zijn op talloze manieren ‘gewoon’ en oorspronkelijk slecht.

Schuldgevoel van je afschudden

Wanneer je weinig liefde hebt gekregen van je ouders in je kindertijd, dan is er in je volwassen leven maar heel weinig nodig om dit gevoel weer op te wekken: jij hebt iets vreselijks gezegd of gedaan. Wat je precies fout hebt gedaan hangt af van de levensfase en de omstandigheden. Wanneer je partner boos is, ga je er automatisch vanuit dat het jouw schuld is.

Met deze 15 verdiepende eerste date vragen leer je elkaar pas écht goed kennen

Wanneer je collega kortaf reageert op een vraag, ga jij meteen bij jezelf na wat je anders had kunnen doen.

Of wanneer je nieuwe mensen ontmoet, ga je er vanuit dat ze na een tijdje vanzelf zullen merken dat je een slechte vriend bent en de vriendschap zal verwateren. Wat het zo lastig maakt om schuldgevoel van je af te schudden, is dat je de oorsprong niet precies kunt achterhalen.

Hoe kun je je schuldgevoel loslaten?

Schuldgevoelens komen vaker voor als je je eenzaam voelt en veel alleen bent. Liefde en aandacht van de mensen om je heen zorgen er juist voor dat je minder schuldgevoelens ervaart. Wil je jouw schuldgevoelens echt in de kern aanpakken en genezen? Dan moet je de oorsprong ervan ontrafelen.

Hoe voed je een kind met trauma’s op? Zó werkt traumasensitief opvoeden

Volgens The School of Life wil dat zeggen dat je moet beseffen dat je dus niet slecht bent en geen schuld hebt, maar dat je weinig liefde en aandacht hebt ontvangen van je ouders in je jeugd zonder reden, zonder rechtvaardigheid. We moeten het afstraffen en kwellen van onszelf inruilen voor meer gerechtvaardigde woede tegen degene die ons onrecht hebben aangedaan.

Of met andere woorden: je bént niet slecht en het is niet altijd jouw schuld. Je had tijdens je kindertijd de pech dat je ouders met allerlei problemen worstelden waardoor ze jou als kind niet de liefde en aandacht konden geven die je nodig had.

Wanneer je dit beseft en kunt accepteren, kun je het schuldgevoel misschien beter begrijpen en kun je jezelf toespreken wanneer automatische gedachten en schuldgevoelens weer de kop op steken. Overigens maakt ieder mensen fouten, ook dat mag… en jezelf een keer schuldig voelen, mag ook! Als je maar niet altijd met dat knagende schuldgevoel blijft zitten als je een afspraak afzegt of je werk niet op tijd gedaan krijgt.