Malu Kirschbaum Psyche 31 mei 2022, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Kritiek: zo ga je ermee om (als feedback-ontvanger)

Kritiek, commentaar, feedback: we krijgen het allemaal weleens voor onze kiezen. Leuk is het nooit, maar de mate waarin het je persoonlijk raakt, hangt voor een groot deel af van je zelfwaardering. Als dat negatief is, kan een simpele opmerking van een vriendin of collega je al uit balans brengen.

Door te oefenen met reageren op kritiek kun je voorkomen dat zo’n ‘binnenbrandje’ naar buiten uitslaat.

Gedachtepatronen doorbreken

Kritiek krijgen is altijd even slikken. “Maar je kunt wel leren om je er niet compleet door uit het veld te laten slaan.” vertelt psychotherapeut Fred Sterk. “Vooral door positief over jezelf te denken, ongeacht hoe goed je iets daadwerkelijk kunt.”

In Denk je vrij, het nieuwe boek van Fred Sterk en Sjoerd Swaen, ontdek je alle tools om je gedachtepatronen te doorzien en te doorbreken. Daarmee herstel je zelfsaboterende gedachtepatronen en kan je beter leren omgaan met kritiek.

Durf kritiek te hebben op je geliefde

Fred en Sjoerd zijn overigens beiden GZ-psycholoog en psychotherapeut, gespecialiseerd in cognitieve gedragstherapie en positieve psychologie. Ze zijn een gouden duo, want ze schreven al eerder verschillende succesvolle zelfhulpboeken, waaronder Denk je sterk en Denk je positief.

Rustig reageren

Kritiek komt vaak onverwachts en kan verschillende gedaanten aannemen. Soms kun je er niet zoveel mee. Zo kan een negatieve boodschap verpakt zijn in een zogenaamd grappige opmerking of als steek onder water.

Fred: “Dit soort verkapte kritiek kun je het best proberen te negeren. Tenzij de ander dit vaker doet, want dan zit er kennelijk meer achter.

Een goede manier om met inhoudelijke kritiek om te gaan, is door rustig te reageren met de zogenaamde ‘judo met woorden’-techniek. Bij judo is het namelijk het doel om de tegenstander buiten gevecht te stellen zonder hem te verwonden.”

De ‘judo met woorden’-techniek

Bij de jud0 met woorden-techniek gaat het erom op een bedachtzame manier te reageren en eerst uit te zoeken waar de kritiek precies over gaat, alvorens samen naar een oplossing te zoeken. Dat maakt de kans op een vijandige, ondermijnende sfeer en emotionele wonden een stuk kleiner.

Waarom we over het algemeen niet goed tegen kritiek kunnen

Deze techniek bestaat uit 3 stappen: begrijpen, ontwapenen en onderhandelen.

Stap 1: begrijpen

Probeer eerst precies te begrijpen wat bedoeld wordt door de kritiekgever. Dit doe je door een aantal specifieke vragen te stellen. Reageer niet afwijzend en veroordelend, maar probeer de wereld te zien door de ogen van de kritiekgever. Deze benadering kalmeert vaak de gemoederen en legt de basis voor een meer verstandige discussie.

Stap 2: ontwapen de kritiekgever

Als je de wind uit de zeilen van de kritiekgever neemt, voorkom je ruzie en ontstaat er ruimte voor een echt gesprek. Hoe bereik je dit? Probeer het ergens over eens te worden. Of de kritiekgever gelijk of ongelijk heeft, dat maakt niet uit, zoek een punt van overeenstemming.

Stel dat de criticus terechte kritiek geeft. Dan is het eenvoudig. Je zegt hem dat hij gelijk heeft. Als iemand je verwijt dat je te laat op een afspraak bent, dan kun je het beste zeggen: ‘Je hebt gelijk, ik ben te laat. Ik vind dat heel vervelend en ik wilde je er niet mee kwetsen. Ik zal proberen de volgende keer mijn afspraken zo te plannen dat dit niet meer gebeurt.’

Hoe ga je om met kritiek van je ouders?

Er blijft dan weinig reden voor de ander om een discussie aan te gaan, bovendien laat je merken dat er ‘niets bijzonders’ aan de hand is. Er is voor de ander weinig reden meer om jou ervan te overtuigen dat hij gelijk heeft. Hij heeft het gevoel dat er naar hem geluisterd wordt, en jij voorkomt hiermee vervelende situaties zoals discussies of ontwijkende antwoorden.

Bij ‘onterechte kritiek’ zou je kunnen zeggen dat je begrijpt dat de ander zich druk maakt, omdat dat is gebaseerd op hoe hij de situatie waarneemt. Met andere woorden: vanuit zijn gezichtspunt heeft hij gelijk.

Stap 3: onderhandelen

Nadat je begrijpend hebt geluisterd en de kritiekgever hebt ontwapend door het ergens mee eens te zijn, ben je in de positie om op een tactvolle manier uit te leggen wat jouw zienswijze en emoties zijn en te onderhandelen over de echte verschillen, zodat een compromis mogelijk wordt.

Fred: “Hoe vaker je ermee oefent, hoe minder kritiek als een aanval zal voelen. Dan ondermijnt het je zelfbeeld en zelfvertrouwen ook niet meer en kun je er iets van leren.”