Maaike Kooijman Psyche 21 dec 2021, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Een reminder: iedereen doet maar wat (waarom je niet hoeft te weten wat je wilt)

Zit je dagelijks naar een knipperende cursor op een scherm te staren (zoals het hoofdpersonage in een romcom) omdat je écht geen zin heb in je werk – maar ook niet weet wat dan wel je droombaan is? Je bent niet de enige. Andere mensen lijken misschien te weten wat ze willen, maar trust me: iedereen doet maar wat.

En hoewel je geen excuus nodig hebt om het zelf even niet te weten, is het altijd fijn om te beseffen dat je niet de enige bent.

Iedereen doet maar wat

Toen ik zeventien was, dacht ik 100 procent zeker te weten wat ik wilde studeren. Waar iedereen om me heen nog twijfelde tussen Rechten, Bedrijfskunde en Commerciële Economie, had ik me allang ingeschreven. Ha!

Het duurde niet lang tot ik erachter kwam dat die studie helemaal niet zo perfect was voor mij. En dat wat ik dacht dat ik wilde, misschien ook wel helemaal niet klopte. Dat nam ik mezelf enorm kwalijk. Immers: ik was toch niet ‘zo iemand’ die van studie ging switchen? Ik wist toch zo goed wat ik wilde?! Nou, blijkbaar niet…

Er is meer in het leven dan alleen studeren of werken (begin eens met genieten)

Daar had ik nogal wat moeite mee. Terwijl de mensen om me heen eindelijk hun doelen leken te hebben gevonden, was ik aan de mijne gaan twijfelen. Maar toen ging ik eens praten met vriendinnen. Ontdekte ik dat zij eigenlijk ook niet wisten wat voor baan ze wilden, waar ze wilden wonen, hoe ze hun leven wilden inrichten. En hoewel ik daar te weinig bij stilstond, is dat eigenlijk best logisch.

Want zeg nou eerlijk: nu de wereld ons meer keuzes en mogelijkheden biedt dan ooit, kúnnen we eigenlijk niet eens zeker weten welke keuze het beste is. 

Het minderwaardigheidscomplex

Waarom denken we dan toch dat de ander het allemaal wel zo goed weet? Deels komt dat doordat veel mensen zich minder voelen dan andere mensen. Dat zien we onder andere terug in het gedachtegoed van de psycholoog met de fantastische allitererende naam Alfred Adler, die het idee van het inferiority complex ontwikkelde.

Volgens Adler hebben alle kinderen een gevoel van minderwaardigheid als ze zich een weg gaan banen door de wereld. Als kind leer je om dat te compenseren: je vraagt je ouders om aandacht of gaat hard je best doen om toch uit te blinken in bepaalde vaardigheden. Dat gevoel van minderwaardigheid als kind is goed, omdat het je motivatie geeft om je te ontwikkelen.

Lessen in motivatie: waarom je ‘s ochtends je bed uit komt

Soms lukt het om dat gevoel recht te zetten, maar in een deel van de gevallen ook niet. Het gevoel van minderwaardigheid dat je als kind hebt, blijft dan ook hangen als je volwassen bent. Dan heb je, volgens Adler, een minderwaardigheidscomplex: het idee dat je uitdagingen niet aankunt, zelfs niet als je je best doet, omdat je inherecht slechter bent dan anderen. Het inferiority complex is de reden dat veel mensen zich vergelijken met anderen: altijd op zoek naar mogelijkheden om te compenseren.

En als we ons vergelijken met anderen, vergelijken we onszelf met het beeld dat zij aan de wereld presenteren. Omdat weinig mensen hun quarterlifecrisis of soortgelijkse keuzestress op Instagram delen, vergelijken we ons dus met mensen van wie het líjkt dat ze precies weten waar ze naartoe gaan in het leven.

Waarom zou je willen weten wat je wilt?

Maar nogmaals: dat weten ze niet. Iedereen doet maar wat. En dat is maar goed ook, want uitzoeken wat je wilt en kunt doen in het leven, maakt het de moeite waard. Zou het niet saai (en) voorspelbaar zijn als je alles al precies zou weten?

Iemand zei een keer tegen me: “Als je nu al je droombaan hebt gevonden, heb je best wel pech.” Dat klonk gek, maar daar had ze helemaal gelijk in. Want na 40 jaar werken – de tijd die het nog duurt tot ik met pensioen kan – zijn zelfs de meest fantastische banen niet meer écht leuk. En bovendien: wat valt er in die 40 jaar dan nog te ontdekken?

Oftewel: iedereen doet maar wat, en dat is nog goed ook. Ja, óók als het voelt alsof je weer eens voor schut staat omdat je de ‘Waar wil je zijn over vijf jaar?’-vraag niet kon beantwoorden. Laten we het mooie inzien van kijken waar het leven ons brengt – daar worden we allemaal een stuk gelukkiger van.