Sophie Golbach Psyche 10 dec 2021, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Wat is autisme eigenlijk? We spraken met twee deskundigen

Een jongen die in zijn eentje op een zolderkamer zit met ingewikkelde modeltreinen om zich heen, of die alles weet van computers. Dat is hoe iemand met autisme eruit ziet, toch? Nee… Niet precies. Mede door de media hebben de meeste mensen wel een bepaald beeld bij autisme, maar dit is niet altijd juist. Dat is frustrerend, vindt Sophie Golbach, redactiestagiaire bij Bedrock. Zelf kreeg ze in 2019 de diagnose autisme, wat de interesse in het onderwerp wekte. In deze vijfdelige serie duikt ze in het onderwerp autisme.

In Nederland heeft ruim 1 procent autisme, dat zijn zo’n 200.000 mensen. De kans dat iemand in jouw directe omgeving autisme heeft, is aanwezig. De meeste mensen hebben wel een vaag idee wat autisme is, maar hoe het precies zit, weten veel helaas niet.

Hier bij Bedrock vinden we dit een waardevol onderwerp en we dragen dan ook graag bij aan wat meer bewustwording. Met een kleine serie van enkele artikelen hopen we dan ook iets meer kennis over autisme te geven. In dit eerste artikel leggen we uit wat autisme precies is.

Wat is autisme?

“Autisme is eigenlijk een ander soort ontwikkeling, bijvoorbeeld één die trager is”, zegt Anke Scheeren, onderzoeker bij het Nederlands Autisme Register. “Dat blijkt bijvoorbeeld uit de taalontwikkeling. Je ziet dan dat mensen soms op latere leeftijd zijn gaan praten. Wat hierbij wel belangrijk is om te onthouden, is dat autisme voor iedereen anders is.”

Volgens Dagmar de Vries, psycholoog bij de De Autismespecialist en haar eigen praktijk Heartful You, is het eigenlijk een vertraagde en versnelde ontwikkeling tegelijk. “Sociaal-emotionele ontwikkeling gaat dan trager en cognitieve ontwikkeling sneller.”

De hilarische serie Atypical geeft een kijkje in het leven van een jongen met autisme

“Autisme bestaat uit een aantal criteria die genoemd worden in het handboek waarmee we de diagnose stellen, de DSM”, vertelt Anke. “Die criteria zijn bijvoorbeeld tekorten in sociale interactie en communicatie, het vasthouden aan routines of speciale interesses in specifieke onderwerpen.”

Dat mensen met autisme op sociaal gebied problemen ondervinden, is bekend. Hun sociale intuïtie lijkt minder goed of anders ontwikkeld. Zelf herken ik mij daarin, doordat ik moeite heb met het gaande houden van gesprekken. Ook de speciale interesses komen me bekend voor, al vind ik dit onderdeel leuker. Ik geniet bijvoorbeeld extra van tv-series.

Dagmar de Vries beschrijft autisme als: “Een ander soort hersenen, een variatie op de hersenen van iemand zonder autisme. Autisme is voor iedereen anders en heel algemeen. Vroeger had je de termen Asperger of PDD-NOS, maar nu heet het allemaal autisme.”

Een angststoornis kan je fysieke gezondheid op lange termijn beïnvloeden (dit is hoe)

Dat autisme voor iedereen anders is, benoemden we al. Dagmar legt uit: “De mate van ernst waarin autisme voorkomt, is ook per persoon verschillend. De ene persoon heeft bijvoorbeeld meer last van veranderingen dan de ander.”

Hoe ontstaat autisme?

“De theorie is dat mensen geboren worden met autisme”, vertelt Dagmar. Anke beaamt dit: “Autisme ontstaat door erfelijkheid. Mensen kunnen er genetische aanleg voor hebben, dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer de ouders autistische trekjes hebben, of zelf ook autisme blijken te hebben. Maar het kan ook spontaan ontstaan.”

“Problemen tijdens de zwangerschap of de bevalling kunnen de kans op ontwikkelingsproblemen, waaronder autisme, vergroten. Het kindje kan bijvoorbeeld te weinig lucht krijgen. Ook als ouders al meer op leeftijd zijn, komt het vaker voor. Mutaties van genen vinden dan vaker plaats”, aldus Anke.

HSP: een gevoelig begrip

Binnen mijn eigen familie herken ik die erfelijkheid en ouders met autistische trekjes wel. Dat is een verklaring waar ik me wel in kan vinden.

Waar lopen mensen met autisme tegenaan?

Wat autisme is, is dus best ingewikkeld. Omdat we autisme kunnen omschrijven als een andere soort ontwikkeling of het hebben van een ander soort hersenen, zijn er ook situaties die daardoor moeilijk zijn voor mensen met autisme en zijn er dus bepaalde dingen waar zij tegenaan lopen.

“De omgeving speelt een belangrijke rol bij hoe iemand zich ontwikkelt”, legt onderzoekster Anke uit. “In een fijne omgeving waarin iemand met autisme geaccepteerd wordt, kan die zich veel beter ontwikkelen dan in een omgeving waar mensen niet veel van autisme weten. Dan loopt iemand met autisme bijvoorbeeld tegen vooroordelen aan.”

Dagmar is het daarmee eens. Waar de omgeving, familie en vrienden ook rekening mee moet houden voor een goede ontwikkeling zijn prikkels. “Mensen met autisme hebben meer moeite om prikkels te verwerken. Er zit als het ware geen filter op hun brein, die mensen zonder autisme wel hebben. Wat via de zintuigen binnenkomt, komt dan ook intenser binnen.”

Joëlle heeft borderline: “Ik ben een mens, en zo wil ik ook behandeld worden”

“Voor de hersenen is dat lastig te verwerken, dat kost meer tijd en energie. Als er dan vanuit de omgeving wordt gelet op prikkels en dat er niet te veel zijn, is dat voor iemand met autisme veel prettiger”, aldus psycholoog Dagmar.

Dat prikkels bij mensen met autisme intens binnenkomen, wist ik wel. Zelf merk ik dat doordat ik ‘s avonds, zeker na een extra lange dag, best wel moe ben. Nog erger zijn harde geluiden. Dat vond ik vroeger helemaal vreselijk, maar ook nu kijk ik niet uit naar Oudejaarsavond door al het vuurwerk.

Er zijn nog veel dingen waar ik op moet letten, zo kan ik soms niet goed inschatten hoe ik het beste kan reageren in een sociale situatie. Ik probeer dan te bedenken wat een logische reactie zou zijn, kortom wat iemand zonder autisme zou doen. Dat heet ook wel ‘sociaal camoufleren’.

Wil je meer weten over sociaal camoufleren? Blijf deze serie dan volgen, want daar gaan we verder op in in het volgende artikel, namelijk ‘autisme bij vrouwen’.