Rosa Bertram Welzijn 10 feb 2019, 06:00

Leestijd: 5 minuten

We mochten een slaapexpert (en neurofysioloog) het hemd van het lijf vragen

Slaap is voor velen vooral een moment van de dag waarop je even ‘uitstaat’ en kan bijtanken van de dag. Voor de door-slaap-gefascineerde neurofysioloog Leo van Woerden betekent slaap véél meer dan dat. “Ik zie het als een actief deel van de dag. In je slaap bepalen je hersenen wat je wel en niet onthoudt.” Daar wilden wij meer over weten.

Dat slaap belangrijk is, weten we inmiddels maar al te goed. Leo van Woerden deed na zijn medische studie 2 jaar hersenonderzoek in het lab en verdiepte zich daarna nog eens 10 jaar in de hersenen en slaap. Inmiddels stopt hij al zijn wetenschappelijke kennis in zijn bedrijf ‘Mindmints‘, en stelt hij gezonde pilletjes samen. Een voedingssupplement met natuurlijke ingrediënten ter bevordering van je motivatie, focus, energie, slaap en rust.

Hi Leo, je zegt op een andere manier naar slaap te kijken. Hoe zit dat?

“In tegenstelling tot veel mensen zie ik slaap als een actief deel van de dag. Je hebt het nodig om weer een goede dag te kunnen draaien. Overdag ontvangen je zintuigen allemaal prikkels. ‘s Nachts vinden er héél veel celprocessen plaats, je lichaam ruimt dan veel afvalstoffen op en neemt belangrijke beslissingen. Welke prikkels wel en niet belangrijk zijn en of deze wel of niet worden onthouden bijvoorbeeld.”

Wanneer bepalen je hersenen of iets belangrijk genoeg is om te onthouden?

“Tijdens je slaap krimpen bepaalde delen in je hersenen, cellen communiceren dan als het ware met elkaar welke prikkels wel of niet belangrijk zijn. Wanneer je iets ziet én hoort tegelijkertijd is de kans groter dat je de informatie onthoudt in plaats van wanneer je het alleen hoort (bijvoorbeeld wanneer iemand over een film vertelt). Als het signaal van twee kanten komt wordt er meer geheugen vrij gemaakt omdat het blijkbaar belangrijk is.”

“Bepaalde verbindingen krimpen en andere blijven openstaan. Verbindingen die ‘open blijven staan’ zijn blijvend, terwijl verbindingen die krimpen langzaam vergeten zullen worden. Stel: je studeert dag in dag uit, dan denken je hersenen: dat is schijnbaar belangrijk. En andersom geldt ook:  als je de hele nacht doorleert, dan wordt de stof dus niet op de lange termijn onthouden. Je lichaam filtert de prikkels. We kunnen stellen dat we bij mensen met een bepaalde afwijking, zoals autisme, kunnen zien hoe belangrijk bepaalde filters zijn in onze hersenen. Zoals het filteren van prikkels. Mensen met autisme hebben bepaalde filter soms niet en kunnen daarom niet goed tegen al die prikkels.”

Ik onthield dingen juist beter als ik niet sliep voor een tentamen en de hele nacht doorleerde. Hoe zit dat?

“Dat werkt op de korte termijn, maar waarschijnlijk ben je de stof erna weer vergeten. Tijdens je slaap wordt ook het proces van korte en lange termijn bepaald. Geen slaap hebben, heeft met name invloed op je lange termijn geheugen. Je komt daadwerkelijk slimmer uit je slaap. Je kent het gegeven wel: je piekert ergens over en kunt maar geen beslissing nemen en slaapt er een nachtje over. De volgende dag weet je vaak wat je te doen staat.  ‘s Nachts leg je de verbanden.

Mijn studeertip: bouw het op in stapjes. Studeer, heb een goede nachtrust en studeer nog een keer. Zo ga je stapje voor stapje de grote berg op en zal je op de lange termijn de stof makkelijker onthouden. Dus om informatie in je systeem te krijgen en de kennis automatisch op te halen, zul je echt stap voor stap moeten leren.”

Wat is goede en wat is slechte slaap?

“Een groot misverstand is dat een goede slaap gelijk staat aan een aantal uren. Een goede slaap kan tussen de 5 en 9 uur duren. Langer dan 9 uur slapen en onder de 5 uur slapen is ongezond, daartussen zit speelruimte. Vrouwen hebben overigens meer slaap nodig dan mannen, gemiddeld zo’n 30 minuten meer.

Een goede slaap heeft te maken met effectief of ineffectief slapen. Soms lig je wel 9 uur lang in je bed, maar val je niet in slaap of word je vaak wakker. Dan word je alsnog moe wakker.”

Is het slecht om af en toe melatonine te gebruiken?

“Melatonine is een lichaamseigen stof, dus je lichaam maakt het zelf aan. Toch spreekt de literatuur zich tegen, dat komt omdat er veel onduidelijkheid is over de gevolgen op de lange termijn. Op korte termijn kan het in elk geval geen kwaad. Het voordeel van melatonine bijslikken is dat het je de drempel over helpt om in slaap te vallen, maar op lange termijn kan dat verslavend werken. Dat is het probleem met alle slaappillen. Dit geldt voor alle slaapmedicijnen en zeker niet voor bijvoorbeeld een NapCap van MindMints want daar zitten geen medicijnen of melatonine in.”

Wat zijn jouw slaaptips?

“Als je ogen te veel licht zien, produceren je hersenen minder melatonine waardoor je minder goed in slaap kan vallen. Vermijd daarom veel daglicht en beeldschermen vlakvoor je gaat slapen óf zet een diafilter aan op je schermen zodat alleen het rode licht wordt toegelaten en niet het blauwe. Dat helpt al heel erg.

Je zult eerst rustig moeten worden, dus neem daar de tijd voor. Als je merkt dat je ligt de malen, neem daar dan óók de tijd voor. Want als je gestrest bent, neem je dat mee je slaap in. Ik ben daarom voor een piekerhalfuurtje. Het is niet makkelijk om te stoppen met piekeren, maar oefening baart kunst.

Doe het dus niet vlakvoor je slaap, maar tussen het eten en bedtijd in bijvoorbeeld. Als je weet dat je ergens last van krijgt, dan kan je het maar beter inplannen. In plaats van dat de gedachtes energie kosten en ronddwalen in je hoofd, kan je het beter opschrijven. Leg daarom een papiertje naast je bed.”

Toe aan een goede nachtrust?

• Wil je vanavond lekker slapen? 9 tips voor een goede nachtrust
• Slapeloosheid? Deze tips helpen je om vanavond beter in slaap te vallen
• Slecht slapen: deze oorzaken maken dat je niet in slaap valt