Malu Kirschbaum Psyche 27 mrt 2021, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Hoe je met kinderen kunt praten over racisme

We willen kinderen graag afschermen voor schokkende gebeurtenissen of onderwerpen waar we ze nog te jong voor vinden. Maar de protesten, beelden en discussies rondom Black Lives Matter roepen bij kinderen ook veel vragen op. Daarom is het volgens experts belangrijk om dit gesprek niet uit de weg te gaan. Maar wat is de juiste leeftijd? Wat is het juist moment? En hoe pak ik het aan?

Veel mensen vermijden het onderwerp, omdat ze niet precies weten wat ze moeten zeggen en hun kinderen willen ‘beschermen’. Maar als je niks zegt, bereid je ze ook niet goed voor op de wereld.

De post-racistische planeet

Sinds de dood op George Floyd en de daaropvolgende protesten, leeft Black Lives Matter meer dan ooit tevoren. En hoe graag we onze kinderen ook willen afschermen voor narigheid in de wereld, zullen ze waarschijnlijk wel iets meekrijgen van onze gesprekken over ongelijkheid en racisme. Hoe wij hier mee omgaan kan een grote invloed hebben op de gevoelens en ideeën over ras die kinderen in de loop van hun leven ontwikkelen.

Dus wat moeten we doen om bij te dragen aan een wereld zonder racisme? In de Tegenlicht-documentaire De post-racistische planeet gaan programmamaker Ikenna Azuike en zijn vrouw Mette te Velde op zoek naar het antwoord op deze vraag. Inzichten van deskundigen worden afgewisseld met fragmenten uit hun persoonlijke zoektocht als gemengd gezin met twee kinderen.

Pijnlijk en verdrietig

De aanleiding van de documentaire was een ongemakkelijk gesprek met zijn 8-jarige dochter. Azuike: “Ik was een nieuwsbericht over George Floyd aan het lezen en toen kwam mijn dochter bij me staan. Ze vroeg me waar het over ging en ik besloot op een kindvriendelijke manier te vertellen wat er gebeurd was.

Toen ik klaar was barstte ze in tranen uit en toen moest ik ook huilen. Ze maakte zich zorgen om haar papa en haar broertje, die ook een donkere huid heeft zoals ik. Ik dacht daarna: heb ik dit wel goed gedaan? Waarom heb ik zo’n gesprek niet eerder gevoerd? Het voelde heel pijnlijk en verdrietig.”

Waarom je niet All Lives Matter kunt zeggen als reactie op Black Lives Matter

Een voortdurend gesprek

Azuike besefte dat hij tot die tijd een mooi plaatje van de wereld had laten zien en zelf ook nooit gesprekken over racisme had gevoerd met zijn ouders. Blijkbaar is het niet alleen voor witte ouders, maar ook voor zwarte ouders een moeilijk onderwerp dat vaak vermeden wordt. Azuike besloot dat dit anders moest en benaderde voor zijn docu een aantal experts, die werken aan een wereld zonder racisme.

Zo blijf je je inzetten voor Black Lives Matter

Eén daarvan is de Britse schrijfster, podcastmaker en spreker Layla F. Saad, auteur van de internationale bestseller Witte suprematie & ik. Ze vertelt dat het belangrijk is om ook buíten traumatische gebeurtenissen, zoals de moord op George Floyd, met kinderen over racisme te praten. Op die manier wordt het een voortdurend gesprek en snappen kinderen beter waar het over gaat.

Tips voor witte ouders van zwarte kinderen

Layla: “Ben je een witte ouder die een gekleurd kind opvoedt? Zorg dan dat je jezelf onderwijst over je witte privilege. Wees je ervan bewust dat je kinderen zullen opgroeien zonder het witte privilege waarmee je zelf bent opgevoed. Wat betekent dit en hoe kun je hen hierin ondersteunen?

Daarnaast is het belangrijk dat je kinderen trots worden op hun raciale en culturele afkomst, want ze zullen nooit als wit worden gezien. Ondersteun hen daarom in de zoektocht naar waar ze vandaan komen en wie ze zijn. Tevens kun je ervoor zorgen dat ze zich op een veilige plek bevinden. Verzet je bijvoorbeeld tegen racisme op de school van je kind, of zet je in voor meer diversiteit in boeken, leraren of lesstof.”

Tips voor zwarte ouders van zwarte kinderen

Ook voor zwarte ouders van zwarte kinderen is het volgens Layla belangrijk dat ze hen een trots gevoel geven over wie ze zijn en waar ze vandaan komen. “Kinderen zijn niet kleurenblind en zullen worden geconfronteerd met hun huidskleur. Het is daarom juist belangrijk hen te onderwijzen over de geschiedenis en cultuur van hun etnische afkomst. Zo kunnen ze beter begrijpen wie ze zijn en daar trots op zijn.

Wat voor privileges een witte huidskleur met zich meebrengt (zonder dat je het misschien weet)

Probeer daarnaast te praten over de gewelddadige incidenten op televisie. Dit is lastig en emotioneel, maar wees eerlijk. Vertel hen ook de grotere waarheid over waarom dit soort dingen nog steeds gebeuren. Juist door erover te praten, geef je kinderen de taal waarmee ze zelf racisme kunnen erkennen en hierover kunnen praten. Doen we dit niet, dan keren ze naar binnen toe, wat grote gevolgen heeft voor hun zelfbeeld.”

Tips voor witte ouders van witte kinderen

Layla: “Juíst voor witte mensen is het belangrijk om met hun kinderen te praten over racisme en witte privilege. Alleen zo kun je je kinderen anti-racistisch opvoeden, door ze bewust te maken van de wereld en haar systemen zodat ze er actief voor kunnen kiezen het anders te doen. Allereerst moet je jezelf goed onderwijzen over racisme, witte overheersing en de geschiedenis van deze cultuur. Dan kan je je ook beter uitspreken tegen racisme, wanneer je het tegenkomt.

Laat het een terugkerend gesprek te laten zijn. Lees er samen over, kijk films, bespreek het wanneer er dingen in het nieuws gebeuren en praat er over tijdens alledaagse activiteiten. En als laatste kun je je kinderen op het hart drukken goede voorouders te worden.

Wij hebben een wereld geërfd waarin sommige van onze voorouders verschrikkelijke keuzes hebben gemaakt. Geef jouw kinderen een verantwoordelijkheidsgevoel mee om een goede, gelijke wereld achter te laten voor de generaties die weer na hén komen.”

Wat is een goed moment?

Maar wanneer ga je nou het gesprek aan? Wat is de juiste leeftijd? Al vanaf 6 maanden kunnen baby’s waarnemen dat mensen een andere huidskleur of uiterlijk hebben. Het is daarom goed om al op jonge leeftijd je kind bewust te maken van de overeenkomsten die mensen hebben van verschillende afkomst, religies en culturen.

Maak gebruik van prentenboekjes en filmpjes, waarbij iemand met een andere huidskleur niet direct als exotisch wordt afgebeeld, maar gewone alledaagse dingen doet. Ook de keuze voor een kinderopvang met een grotere diversiteit kan bijdragen aan een open blik. Wees hierbij voorbereid op vragen over verschillen, zoals huidskleur en haar.

8 tips om het gesprek over Black Lives Matter aan te gaan

Tips voor peuters en kleuters

Op 3-jarige leeftijd beginnen uiterlijke kenmerken een rol te spelen bij de keuze met wie ze willen spelen. Ook kunnen ze onbedoeld kwetsende opmerkingen maken, waar je als ouder op dat moment iets mee moet doen. Neem de opmerkingen en vragen van je kind serieus en neem de tijd om vooroordelen te weerleggen.

Wanneer kinderen naar school gaan, wordt hun wereld groter en worden ze aan meer dingen en verschillende mensen blootgesteld. Ook krijgen ze op deze leeftijd steeds meer mee van het nieuws. Door vragen aan je kind te stellen als: ‘Zijn er type mensen die nooit de held in stripverhalen en films worden?’ En: ‘Wat maakt iemand mooi?’ Help je hem zijn eigen mening te vormen. Dit is ook de tijd waarin je kinderen manieren kunnen leren om racisme en vooroordelen af te wijzen en te bestrijden.

Tips voor tieners

Op oudere leeftijd kun je veel diepgaandere gesprekken met je kind voeren over dit onderwerp. Houd in de gaten wie en wat invloed hebben op de mening van je kind. Zeker als je kind online actief is, zal hij dingen tegenkomen die niet altijd goed voor hem zijn. Het is daarom extra altijd belangrijk om je kind aan te moedigen kritisch te zijn.

Laten we samen werken aan een post-racistische wereld! Als we morgen collectief besluiten om tegen ongelijkheid te strijden, dan zouden we dat makkelijk kunnen doen. Dan is een nieuw tijdperk zonder racisme eindelijk hier.