Joanne Wienen Featured 28 aug 2016, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Je bent een Matroesjka-pop (en het is belangrijk dat te weten)

Nee, je bent niet alleen maar introvert of extravert, type A of type B. Onze persoonlijkheid is meer dan dat, zegt psycholoog Brian Little.

Mensen zijn er gek op om dingen te duiden en in hokjes te stoppen. Zo scheppen we orde in de chaos en proberen we wat meer grip te krijgen. Op onszelf bijvoorbeeld, in de psychologie ook wel bekend als de ‘persoonlijkheidsleer’: de studie van verschillen en overeenkomsten in persoonlijkheden.

Zoveel mensen, zoveel meningen

Er is Sigmund Freud met zijn theorie over het hedonistische Id, reële Ego en het Superego (een soort geweten) die samen de persoonlijkheid vormen.

Minstens zo bekend is Carl Jung die zijn ideeën over extraverte vs. introverte mensen combineert met 4 psychische functies: denken, voelen, gewaarwording en intuïtie. Een iets modernere theorie is die van de Big Five.

Kruip in de huid van Sigmund Freud met Freud op Netflix

Die stelt dat er 5 grote, onafhankelijke dimensies zijn van persoonlijkheidstrekken waarop mensen van elkaar verschillen of juist op elkaar lijken. En dan heb je nog het verschil tussen Type A (outgoing, competitief, ambitieus en agressief) en het veel meer relaxte Type B en nog tal van anderen theorieën.

We zijn Matroesjka-poppetjes

Nu is daar psycholoog Brian Little van de Cambridge Universiteit die al deze theorieën van tafel veegt. Hij schreef er een boek over: ‘Me, myself, and Us: The science of personality and the art of well-being’.

De 20 meest inspirerende quotes van Freud

Onze persoonlijkheid bestaat uit drie lagen, stelt hij. Vergelijk het met een Russische Matroesjka-pop. Wie alleen naar de buitenkant kijkt, heeft een beperkt beeld van de eigen persoonlijkheid, zegt Little.

Biogeen, sociogeen en idiogeen

Oke, verder kijken dus. Tijdens het graven ontdekte Little drie lagen. De eerste laag is de biogene laag, oftewel de persoonlijkheidskenmerken die je ouders je meegeven in je genenpakket of die je van nature gewoon hebt.

De tweede laag is sociogeen, oftewel afhankelijk van wat je cultuur, familie of omgeving waarin je opgroeit je bijbrengt. Het derde is de idiogene laag: dat zijn de waarden of projecten die jij belangrijk vindt en waar je je gedrag voor aanpast.

Persoonlijkheidsbotsing

Dat mag gezellig klinken, maar deze lagen botsen nogal eens. Zo kan iemand die van nature enorm extravert is en graag op de voorgrond treedt, worden geboren in een familie waarin dat gedrag wordt afgekeurd.

Hoe te leren houden van je donkere kant (welcome to the dark side)

Zo ontstaat een conflict tussen de biogene en sociogene lagen in je persoonlijkheid. Hoe anders zou het zijn als dezelfde persoon wordt geboren in een gezin dat eigenzinnigheid aanmoedigt.

Volgens Little is het belangrijk om je niet alleen te laten bepalen bij de meest overheersende lagen, namelijk de biogene en sociogene. Die 3de laag – de idiogene – is namelijk minstens zo belangrijk.

Zo noemt Little zichzelf introvert, maar hij houdt er ook van om les te geven en te spreken voor mensen (zoals in deze TEDxTalk). Daarom kiest hij ervoor om dat – ondanks zijn introverte inborst – toch te doen.

Don’t limit yourself

Het is gevaarlijk om jezelf een bepaalde persoonlijkheid aan te laten meten, zegt Little. Door die stempel die je op jezelf drukt (‘ik ben introvert’) kun je jezelf namelijk enorm beperken.

Het wordt bijna een soort self-fulfilling prophecy waardoor je bepaalde kansen en mogelijkheden makkelijker laat liggen omdat die ‘toch niet bij je passen’. Onze persoonlijkheid is meer dan een verzameling eigenschappen of een bepaald ‘type’. Wie dat vergeet, beperkt zichzelf. En daar is nog nooit iemand beter van geworden.

3 creatieve manieren om verspilling uit de mode-industrie tegen te gaan