Maaike Kooijman Psyche 31 dec 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

10 nieuwe woorden voor emoties die je maar moeilijk kunt benoemen

Er bestaan een heleboel woorden voor emoties: van angst en blijheid tot heimwee, tevredenheid en frustratie. De meeste gevoelens zijn wel in te delen in één van die categorieën, maar dat betekent niet dat het soms handig is om een woord te hebben dat precíes beschrijft hoe je je voelt. Bijvoorbeeld als je heimwee hebt naar een plek waar je nooit bent geweest, of je ineens heel onzeker voelt als je baas in de buurt is.

Tiffany Watt Smith, onderzoeker van het Centre for the History of the Emotions aan de Queen Mary University of London, vond dat ook. Daarom schreef ze ‘The book of human emotions’, een boek met 154 woorden uit verschillende talen die heel specifieke emoties uitdrukken. Voor iedereen die graag labeltjes plakt – en wie doet dat nou niet?

1. Kaukokaipuu

We reizen steeds meer, maar dat betekent niet dat onze reislust sneller gestild wordt. Integendeel: soms lijkt het alsof we er alleen maar minder snel genoeg van krijgen. Alsof heimwee naar al die bestemmingen waar we al zijn geweest nog niet genoeg is, bestaat er ook een woord voor heimwee naar een plek waar je nog nooit bent geweest.

Klinkt vreemd, maar de mensen met wanderlust zullen het Finse woord vast wel herkennen. Moet je alleen wel uitkijken dat het niet tegenvalt als je eindelijk je voet op de desbetreffende bodem zet.

2. Awumbuk

Grote kans dat je nog nooit van het Baining-volk uit Papoea-Nieuw-Guinea gehoord hebt, maar hun taal bevat wel een woord voor een emotie die je ongetwijfeld kent: het gevoel van leegte als je bezoek net is vertrokken. Als je een tijdje visite hebt, raak je zo gewend aan het gezelschap dat het ineens extra stil is als de gasten weg zijn.

De sprekers van het Baining hebben een heel specifieke gewoonte om dat gevoel te verdrijven. Ze vullen een kom met water en laten dat ‘s nachts de ‘zwerende lucht’ opnemen, om het de volgende ochtend ceremonieel weg te gooien.

3. Depaysement

Het Franse woord depaysement is volgens Smith ‘het gevoel een buitenstaander te zijn’, zij het in positieve zin. Op een plek waar niemand je kent en je er niet echt bij hoort, hoef je ook niet bang te zijn als iemand ziet dat je over je eigen voeten struikelt, rare dansjes maakt op straat, of heel erg dronken wordt. Dat, gemengd met een ondertoon van desoriëntatie, is depaysement.

4. Pronoia

Paranoia kennen we allemaal. Het is wat we bijvoorbeeld voelen als we over straat lopen en iedereen ons een beetje dreigend aan lijkt te kijken of zelfs lijkt te achtervolgen. Het woord pronoia is bedacht door socioloog Fred Goldner en betekent precies het tegenovergestelde. Het is het rare gevoel dat je krijgt wanneer het lijkt alsof de hele wereld jou – en jou alleen – wil helpen. Van zoveel behulpzaamheid zou je toch bijna weer een beetje paranoïde worden.
Must read: How To Handle: Emoties (met adviezen van een monnik en een neuropsycholoog)

5. Amae

Als je ‘last’ hebt van pronoia, kun je er ook amae bij krijgen: het fijne gevoel als je weet dat je op iemand (zijn hulp) kunt rekenen. Het Japanse woord impliceert immers een sterk vertrouwen, en daar kunnen we best wat meer van gebruiken.

View this post on Instagram

A post shared by Bedrock (@bedrockmagazine)

6. Brabant

Ja, het is puur toeval dat Brabant ‘vernoemd is naar’ de Nederlandse provincie. Het woord staat namelijk ook voor de neiging om iemand te treiteren en uit te vinden waar zijn grenzen liggen. Denk aan die keren dat je geodriehoeken in het plafond ging gooien bij de invaldocent op de middelbare school, of net zo lang met je handen at tot je vader je bord afpakte.

7. Malu

We hebben misschien het idee dat de ‘zakenwereld’ zich vooral in de westerse wereld afspeelt, maar het is het Dusun Baguk-volk in Indonesië dat een woord bedacht voor het ongemak dat je voelt als je in de buurt bent bij iemand met een hogere positie.

Lees ook: Wat we kunnen leren van het Finse onderwijssysteem

Je gaat stamelen, voelt je ineens een stuk minder zelfverzekerd en zou misschien wel het liefst door de grond zakken. Indonesiërs vinden dat gevoel zelf trouwens vooral een blijk van goede manieren.

8. Ilinx

De vernielde bushokjes die je regelmatig tegenkomt zijn er misschien een extreem geval van, maar je kunt niet ontkennen dat ook jij stiekem een beetje adrenaline voelt als je (al dan niet per ongeluk) een hele rij fietsen omgooit. Dat gevoel van opwinding over vernielingen, is exact wat ilinx is.

9. L’appel du vide

Blijkbaar hebben de Fransen aardig wat woorden voor bijzondere emoties, want ook l’appel du vide is afkomstig uit de Franse taal. Het staat voor het kriebelige gevoel dat je krijgt als je je, zonder echt suïcidale gedachten, afvraagt hoe het zou zijn als je de deur van de auto open zou trekken op de snelweg, of van een hoge brug zou springen. Het betekent niet voor niets ‘roep van de leegte’.

10. Torschlusspanik

We sluiten af met een woord van onze buren: torschlusspanik. Door de gelijkenis met de letterlijke vertaling (deursluitpaniek) is de betekenis misschien al wel af te leiden. Het is het haastige gevoel wanneer de tijd bijna op is of lijkt te zijn. Het woord komt zelfs voor in een Duits spreekwoord (Torschlusspanik ist ein schlechter Ratgeber), dat min of meer overeenkomt met het Nederlandse ‘haastige spoed is zelden goed’.

Meer lezen over het omgaan met je emoties?

• Beter omgaan met emoties en gevoelens? Behandel ze alsof het kinderen zijn
• Dit eeuwenoude gedicht van Rumi leert je omgaan met emoties
• Ontwijk jij je emoties? Dat kan zorgen voor een eetstoornis