Rosa Bertram Maatschappij Vandaag, 08:40

Leestijd: 4 minuten

Jessica (25) heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS): ‘Ik voelde me een alien op een planeet met een vreemde taal’

Je studeert, werkt, hebt vrienden en misschien een relatie. Alles lijkt te lopen zoals bij leeftijdsgenoten. En toch voelt er iets anders. Je wilt meepraten, maar je mist soms net de aansluiting. Je wilt je mening geven, maar struikelt over je woorden of weet de juiste woorden niet te vinden. Je voelt je slim genoeg, maar tegelijkertijd onzeker, omdat taal niet vanzelf komt. Dat is hoe een taalontwikkelingsstoornis (TOS) kan voelen bij jongvolwassenen.

Op 17 oktober is het wereld TOS Dag, een dag waarop er aandacht wordt gevraagd voor een taalontwikkelingsstoornis. Hoe voelt het eigenlijk om TOS te hebben? Dat vertelt Jessica Huttinga (25) aan BEDROCK.

Wat is taalontwikkelingsstoornis (TOS) eigenlijk?

Grote kans dat je nog nooit van een taalontwikkelingsstoornis (TOS), hebt gehoord, maar toch heeft 5 tot 7 procent van de kinderen op de basisschool TOS. In een klas van dertig kinderen zijn dat één à twee kinderen. Wat is TOS nu eigenlijk?

TOS is een neurologische stoornis. Dat wil zeggen dat de hersenen taal op een andere manier verwerven en verwerken. Dat kan zich uiten in het niet of nauwelijks begrijpen van gesprekken en uitleg, zelf moeite hebben met het vertellen van een verhaal én dat er misverstanden met vrienden ontstaan vanwege onbegrip.

Kortom; het heeft effect op alle aspecten in het leven: zelfbeeld, zelfvertrouwen, vriendschappen en relaties. Jessica: “Het voelde voor mij alsof ik een alien op een planeet was, waar mensen mijn taal niet spraken.”

TOS ook in je volwassen leven

Toen Jessica klein was, merkte haar moeder al dat iets niet helemaal goed ging met haar spraakontwikkeling. Het consultatiebureau gaf echter steeds aan dat het ‘wel goed zou komen’, terwijl haar moeder voelde dat dit niet het geval was. “Op twee-jarige leeftijd sprak ik maar ongeveer tien woorden”, vertelt Jessica. “Ik vond het heel moeilijk om als kind begrepen te worden. Op school leken andere kinderen taal moeiteloos te gebruiken, terwijl ik opdrachten moeilijk te volgen vond en lessen vaak verwarrend vond. In groep één kon ik de kring niet vertellen over het weekend, terwijl ik wel wist wat ik wilde vertellen, maar het kwam er niet uit.”

Echter komt TOS niet alleen voor bij kinderen, maar ook bij volwassenen. “Het begint daarom bij erkennen dat TOS er nog steeds is, juist ook in je volwassen leven. Velen denken dat het ‘overgaat’ na de basisschool en na logopedie, maar de realiteit is dat het je hele leven bij je blijft”, vertelt Esmée Gerrets,
kindercoach en taalspecialist aan BEDROCK.

“Je kunt je hersenen immers niet ‘resetten’. Wel is het fijn dat een TOS zo vroeg mogelijk wordt herkend. Zo kan de juiste hulp op tijd worden ingezet en ben je de ergste frustratie en onzekerheden die een kind met zich mee kan dragen, voor”, vervolgt de kindercoach en taalspecialist.

Een onzichtbare stoornis

Het lastige van TOS is dat het onzichtbaar is. Niemand ziet het aan je. Je mist geen arm, je zit niet in een rolstoel, en je gebruikt geen hulpmiddel. Van buiten lijkt alles normaal. Maar binnenin voelt het alsof er continu een filter tussen jou en de wereld in staat.

Op een werkoverleg kun je soms urenlang luisteren, maar uiteindelijk voelt het alsof de helft langs je heen is gegaan. Tijdens een groepsgesprek met vrienden lach je mee, maar diep vanbinnen denk je: waar ging het gesprek eigenlijk over?

Jessica: “Ik heb bijna tien jaar intensieve logopedie gevolgd, zoals de PROMPT-methode, waarbij de logopedist aanraking gebruikt om de juiste mondbewegingen te stimuleren. Maar dat vond ik niet fijn. Bij een andere methode gebruikten we veel visuele ondersteuning, zoals plaatjes en geheugenspelletjes, dat vond ik veel leuker en beter begrijpbaar.”

Inmiddels gaat Jessica open en positief om met haar spraak- en taalstoornis en is ze zelfs actief als ervaringsdeskundige, om anderen te inspireren en te laten zien dat het geen beperking hoeft te zijn. “Ik wil laten zien dat het niets is om je voor te schamen. Wel is het vermoeiend dat mensen de diagnose vaak niet begrijpen of zien.”

Wat werkt wél in de communicatie bij TOS?

Daarom is erover blijven praten zo belangrijk, ervaart Jessica zelf: “TOS is misschien onzichtbaar, maar het effect ervan niet. Daarom is het zo belangrijk om erover te blijven praten.” Hoe je dat doet? “Allereerst: geef de ander tijd om na te denken en laat ook stiltes vallen”, tipt Gerrets.

Heb je zelf een TOS? Vraag dan om denktijd in een gesprek. Het is helpend als er eerlijke en open communicatie is. Geef aan dat je meer verwerkingstijd nodig hebt vanwege je TOS. Dat maakt het voor de ander begrijpelijk en daardoor handel je ook met meer compassie naar jezelf.

Visuele ondersteuning is helpend bij het begrijpen van taal, dus maak werkoverleggen TOS-proof door het gebruik van schema’s, afbeeldingen, aantekeningen of PowerPoints. Misschien herken je iets van jezelf in dit verhaal, of misschien opent het je ogen voor iemand in je omgeving.

Wat het ook is: door TOS zichtbaar te maken, maken we de wereld een stukje vriendelijker. En uiteindelijk hebben we daar allemaal baat bij.

De geur van okselzweet zou mogelijk helpen tegen een sociale angststoornis.

Borderline als persoonlijkheidsstoornis: dít zijn de belangrijkste kenmerken