Sophie Rietmulder Volle & nieuwe maan Vandaag, 08:37

Leestijd: 3 minuten

Je lichaam leeft nog op het ritme van de maan, maar dat hebben we niet altijd door

De maan beïnvloedt al miljoenen jaren het leven op aarde. Getijden, voortplanting, migratie én zelfs onze slaap. Minder bekend is dat mensen ook een soort interne maanklok hebben, afgestemd op de 29,5 dagen durende maancyclus. Alleen: door kunstlicht, schermen en steden wordt dat natuurlijke ritme steeds verder verstoord.

Net zoals ons circadiaans ritme, ons 24-uurs ritme, meebeweegt met dag en nacht, houden veel organismen ook rekening met de maan. Dat gebeurt vooral via licht. En precies daar gaat het mis. Door de enorme hoeveelheid kunstlicht vervagen de natuurlijke verschillen tussen lichte en donkere nachten, zo blijkt uit meerdere onderzoeken.

Waarom volle maan-katers écht een ding zijn (en wat je ertegen kunt doen)

Later naar bed bij volle maan

Dat de maan invloed heeft op onze slaap is geen zweverig idee. In 2021 onderzochten wetenschappers slaapgedrag in inheemse gemeenschappen in Argentinië. Daar gingen mensen in de dagen vóór volle maan gemiddeld 30 tot 80 minuten later naar bed en sliepen ze 20 tot 90 minuten korter.

Opvallend: hetzelfde patroon, al was het minder sterk, werd gezien bij studenten in het felverlichte Seattle. Zelfs met straatlantaarns en beeldschermen overal om je heen lijkt de maan dus nog invloed te hebben.

Onderzoekers zagen trouwens niet alleen verschillen rond volle maan. Ook nieuwe maan en halve maan bleken effect te hebben op slaap. Dat zou te maken kunnen hebben met de zwaartekracht van de maan, die twee keer per maand piekt als de zon, aarde en maan op één lijn staan.

Maan, melatonine en menstruatie

In een Zwitserse studie deden proefpersonen er rond volle maan langer over om in slaap te vallen, sliepen ze gemiddeld 20 minuten minder en maakte hun lichaam minder melatonine aan, het hormoon dat je slaperig maakt. Ook de diepe slaap nam af, zonder dat deelnemers wisten dat hun slaap werd vergeleken met maanfases.

Niet alleen slaap staat direct in verband met de stand van de maan. Een ander onderzoek keek naar menstruatiecycli van vrouwen in Europa en de VS. Tot ongeveer 2010 begonnen veel cycli opvallend vaak rond volle of nieuwe maan. Daarna verdween die synchronisatie grotendeels.

De timing is geen toeval. Rond die periode werden ledverlichting en smartphones massaal gebruikt. Volgens de onderzoekers is de interne maanklok waarschijnlijk nog aanwezig, maar wordt die steeds minder ‘afgesteld’ door natuurlijk maanlicht.

Een nacht die nooit meer echt donker is

Eeuwenlang was maanlicht het felste licht in de nacht. Nu is de hemel zo verlicht dat de Melkweg op veel plekken onzichtbaar is. Meer dan 80 procent van de wereldbevolking leeft onder een lichtvervuilde hemel. In Europa en de VS geldt dat bijna voor iedereen.

Volgens neurowetenschappers hebben onze hersenen juist natuurlijke ritmes nodig om tijd goed aan te voelen. Als het langzame, maandelijkse signaal van de maan verdwijnt, blijft een vlakker tijdsgevoel over. 

Kunnen we daar iets aan doen?

Helemaal terug naar pikdonkere nachten gaan zit er niet in, maar kleine stappen maken wel verschil. Denk aan minder en slimmere buitenverlichting, warmere lampen die minder verstoren en ’s nachts de schermen vaker uitzetten. 

Ook zelf bewuster omgaan met licht, vooral in de avond, kan helpen. Zo krijgt die oude maanklok in ons lichaam in elk geval weer een klein beetje ruimte om mee te tikken.

Meer weten over de krachten van de maan? Lees hier alles over hoe je de maanfases kunt gebruiken om al je wensen te vervullen.