Annemarie Hartsuiker Psyche 8 okt 2023, 08:53

Leestijd: 8 minuten

Iris Posthouwer deelt waarom het belangrijk is om grenzen te stellen

Grenzen stellen is een sociaal mijnenveld, deelt Iris Posthouwer met BEDROCK. Reacties als ‘doe niet zo moeilijk’, ‘het was maar een grapje’, ‘nou zeg’, ‘deze ene keer?’ of ‘maar jij was anders ook…’ liggen op de loer. In haar nieuwste boek leert Iris, trainer, spreker en auteur op het gebied van Ontspannen Overtuigen, hoe je tactvol grenzen kunt stellen.

Iris heeft als missie: ongemakkelijke gesprekken makkelijker maken.

Grenzen stellen

Op een gezonde manier grenzen stellen, zonder onnodige spanning en met behoud van de relatie, is best een ding. Want als jij een grens aangeeft, is de kans groot dat je een ander teleurstelt. Ga maar na: zelf vind je het ook niet leuk om ‘nee’ te horen.

Toegegeven: ik heb moeite met grenzen stellen en ‘nee’ komt bijna niet in mijn vocabulaire voor. Pleasen is voor mij een echte valkuil, want mijn dag heeft maar 24 uur en als ik naar mijn overvolle agenda kijk, krijg ik een naar en onrustig gevoel.

Verwachtingen van de buitenwereld

Dus zeg ik vaak ‘ja’ wanneer ik ‘nee’ bedoel. En zelfs dan krijg ik nog negatieve reacties van mensen uit mijn omgeving. Ze zien me te weinig (lees: één keer per maand en dat vind ik niet weinig), ik neem geen initiatief. Help. Ik wil wél, maar het lukt niet.

Als mijn week vol is en iemand wil tóch afspreken, dan prop ik deze afspraak er op maandag- of dinsdagavond bij. Terwijl ik deze dagen eigenlijk leeg wil houden.

Wijntje? Terwijl ik ‘nee’ denk, zeg ik ‘ja’, want anders is het voor de ander ook zo ongezellig.

Nare opmerkingen weglachen terwijl ik eigenlijk denk ‘hoe durf je dit te zeggen?’ Het komt echt voor.

Een voorbeeld: “Jullie hebben geld zat, dat een opdrachtgever de facturen te laat betaalt, merk je toch niet.” Enorm frustrerend, maar ik zég er niks van.

Hoe kan ik op een gezonde manier mijn grenzen aangeven, zonder dat een gesprek ongemakkelijk wordt en ik me senang voel?

Ik sprak met Iris over het belang van grenzen stellen en manieren om het op een aangename manier te doen.

Wat grenzen zijn en waarom we ze willen

“Een grens is een denkbeeldig hek om datgene wat belangrijk is voor jou. Je energie, tijd, privacy, je verlangens, je identiteit, je waardigheid – alles wat het waard is om je over uit te spreken.

Het markeert de overgang van wat je oké vindt naar waar het niet meer oké is. Waar jouw terrein ophoudt, en dat van iemand anders begint. Jij bent verantwoordelijk voor jouw terrein, iemand anders ziet toe op zijn eigen stuk.”

Waarom lijden veel mensen aan
the disease to please?

“Naast vermijding (geen zin om gedoe te hebben met een ander) vinden we het fijn om iets te doen voor een ander. Je hebt zelfs de helpers high en dat is vergelijkbaar met een roes van drugs.

Als je iets doet voor een ander, dan word je daar blij van. Dus het vermijden van ruzie in combinatie met de helpers high zorgt voor de behoefte om te pleasen. Gewillig zijn zit in ons systeem.”

Sociale spanning

“Mensen ervaren een soort van ongemak als ze grenzen aangeven. Is het niet egoïstisch om mijn grens aan te geven? Wat zal de ander zeggen?

Dit ongemakkelijke gevoel is terug te voeren naar de oertijd. We hebben hele sociale genen en we moeten het met elkaar zien te rooien. Onze verre voorouders die hun eigen gang gingen, overleefden het niet.

Al in de oertijd werd je krachtiger door dingen samen te doen en bij een groep te horen.

En als we grenzen aangeven, krijgen we vaak een slechte ervaring. Dan zég je eindelijk wat je denkt, en dan reageert de ander stom.”

De rol van genen

“Sociale dreiging speelde in de oertijd dus een belangrijke rol. Je kon ten prooi vallen aan gevaar als je alleen kwam te staan. Gewenst gedrag vertonen omdat het ongemakkelijk is om grenzen te stellen, zit zeker in onze genen.

Het is zo ingeworteld in onze natuur, dat het moeilijk is om voor jezelf op te komen.”

Waarom kan de één dan beter grenzen stellen dan de ander?

“Hoe hoger je in de boom komt, hoe meer macht je krijgt. Als je aanzien krijgt, ga je van nature meer dingen naar jezelf toetrekken.

Daardoor onderschat je vaak hoe moeilijk grenzen aangeven is voor anderen. Leiders zeggen vaak: “Ik zeg toch ook wat ik denk? Het is toch makkelijk om het tegen mij te zeggen?” of “mijn deur staat altijd open”.

Mensen met macht of aanzien nemen van nature een leidinggevende rol aan en durven daarom eerder te zeggen wat ze vinden van een situatie. Dit past bij de rol.”

Speelt opvoeding in de kindertijd ook een rol?

“Zeker. Als je als kind eigen wensen mocht uitten, kun je dit op latere leeftijd ook beter.

Kinderen worden geacht om in de pas te lopen. Meisjes nog meer dan jongens. Vaak krijgen ze te horen: “Omdat ik het zeg” of “kinderen die vragen worden overgeslagen”. Dat heeft een functie, maar kan ook averechts uitpakken.

Als kind word je geacht om naar volwassenen te luisteren. Daar zit al best wel een boodschap in: voeg je.

Mocht je je uitspreken, werd je aangemoedigd om assertief te zijn? Of juist om lief en verzorgend te zijn? Dat speelt allemaal een rol bij de manier van grenzen aangeven op latere leeftijd.”

Op welke vlakken stagneert het leven als je geen grenzen stelt?

“Je lekt energie als je voortdurend doet wat je eigenlijk niet wil. Als je toch maar weer opdraaft of een negatieve opmerking over je kant laat gaan. Dat kost iets.

Zelfs je gezondheid kan eronder lijden. Daarbij worden relaties slechter. Je wordt rancuneuzer. Gedachten als: je snapt toch wel dat je dit niet kunt zeggen, of waarom eis je zoveel tijd?, maken dat de relatie niet warmer wordt.

Hoe leer je om beter grenzen te stellen?

“Door steeds naar binnen te keren. Let op je signalen. Krijg je ergens energie van of kost het energie? En wat doet die ene opmerking van je schoonmoeder over de opvoeding van je kinderen met je? Erger je je daaraan?

Heb je het er vaak over met vriendinnen? Dan is het handig om daar bewuster mee om te gaan.”

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Praktische skills zijn belangrijk

Oké je gaat het gesprek aan, geeft je grens aan, maar heb je tips die het makkelijker maken om jezelf uit te spreken?

De ego-uitweg

“De ego-uitweg in je gesprek opnemen helpt. ‘Nee’ of ‘waarom doe je dat zo?’ zijn voor een ander ook niet fijn om te horen, daar komt meteen iets in gang van ego-verdediging.

De ander zal bijna nooit zeggen: is goed. Vaak krijg je een andere reactie, zoals ‘ja maar’.

Stel je maakt er een vraag van, (bijvoorbeeld: ‘ik sla even over goed?’ of ‘ik denk er even over na oké?’) dan is het al een andere situatie en drijf je het gesprek een andere kant op.

Doordat je de beurt even aan de ander geeft – nu mag jij aan het stuur zitten – breng je weer balans aan in de dynamiek. Negen van de tien keer krijg je een instemmend antwoord, dat is namelijk de sociale conventie die in dit soort situaties geldt: ‘Ja natuurlijk.’ Of: ‘Oké, wanneer kun je het me
laten weten?'”

Niet alleen maar zenden

“Dat je steeds oversteekt, dus niet alleen maar zendt, maar ook vraagt: hoe is dit om te horen? Wat maakte dat je dat zei? Zorgt voor een dynamischer gesprek. Maak er nooit een monoloog van en dat moet je actief uitnodigen. Dus stel de ander vragen.”

Gesprekswolkjes

“De zin ‘ik dacht bij mezelf’ voegt veel toe aan een gesprek. Je geeft een inkijkje in jouw eerlijke brein en beleving en dat heeft iets heel intiems. Daardoor nodig je de ander uit om dat ook te doen, die kan zich weer makkelijker verbinden met jou. Dus deel niet alleen: ik voelde me gekwetst, maar spreek ook de rest van je gedachten uit.”

Op je tong bijten

“Als de ander iets terugzegt, kun je soms beter op je tong bijten en niet nog een keer reageren. Want dan vliegt het gesprek de bocht uit. Je gaat dan over en weer argumenten bedenken waarom iets wel of niet werkt.”

Wat levert grenzen stellen je op?

“Veel”, deelt Iris met ons. “Ten eerste bespaar je energie. Want ‘ja’ zeggen als je ‘nee’ bedoelt, is één van de grootste energie drains. Je blijft dichter bij jezelf, maar krijgt ook betere relaties. Want als je grenzen stellen onder de knie hebt, versterk je bestaande relaties enorm.

De verbinding met andere mensen wordt veel groter. Je frustreert jezelf minder over een ander (waarom maakt hij of zei steeds nare opmerkingen of eist hij of zij zoveel van mijn tijd) en bent open en eerlijk tegen de ander. Dat verdiept een relatie.”

Meer weten? In haar nieuwe boek deelt Iris nog veel meer waardevolle tips die je toe kunt passen om grenzen aan te geven.

Je koopt Iets met grenzen stellen op Bol.com

Ontdek je archetype: volgens psychiater Carl Jung de oorzaak van instinctieve gedragspatronen