Lisanne van Marrewijk Betere wereld 13 okt 2019, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Dit is de duistere wereld achter je chocoladereep

Ik ken bijna niemand die niet van chocolade houdt. Zelf eet ik het bijna dagelijks en ik heb zelfs een tijd voor een chocolademerk gewerkt. Je begrijpt: hier kun je mij ‘s nachts voor wakker maken. Maar iets waar je niet altijd bij stilstaat als je langzaam die reep aan het oppeuzelen bent, is het productieproces de chocoladereep.

We hebben vast en zeker allemaal wel het heldhaftige verhaal achter Tony’s Chocolonely een keer gehoord – en zo niet, dan is deze docu verplichte kost. Zo’n 12 jaar geleden ontdekten journalisten van de Keuringsdienst van Waarde (yep, dat tv-programma) dat er iets niet helemaal pluis is met de cacao-keten die eraan voorafgaat.

Fact: Nederlanders eten gemiddeld 4,5 kilo chocolade per jaar

Op Solidaridad (een wereldwijde ontwikkelingsorganisatie die werkt aan de duurzame productie van o.a. cacao) lezen we dat 70 procent van de cacao wordt geteeld in West-Afrika en de problemen ‘m vooral zitten in de lage prijzen  en oneerlijke marges, armoede en gebrek aan kennis onder boeren en ontbossingen in het gebied. Dit is de duistere wereld die schuilgaat achter jouw chocoladereep.

Omstandigheden op plantages

In West-Afrika werken nog altijd kindslaven op de plantages waar de cacao in jouw reep vandaan komt. Dit omdat cacao een belangrijke bron van inkomsten is voor de landen, maar daar mogen kinderen niet de dupe van zijn.

Daarnaast werken ook veel vrouwen op de plantages. Die naast hun werk ook voor het gezin en huishouden moeten zorgen.

Gek genoeg mogen ze geen lid worden van o.a. boerencoöperaties, waardoor vrouwen weinig training en financiering krijgen. Ook krijgen ze (nog) minder betaald dan mannen op cacaoplantages.

Armoede onder boeren

Omdat wij zo gek zijn op chocolade, is de vraag naar cacao hoog. Dit betekent dat boeren in West-Afrika hard moeten werken om onze behoeftes te kunnen vervullen. Nu is met hard werken in principe niet per se iets mis, maar helaas hebben boeren weinig kennis van de beste methodes en apparaten, waardoor de landbouwgrond tijdens de productie wordt uitgeput.

Het gevolg is dat er steeds minder cacao geproduceerd kan worden op al gebruike stukken grond en boeren zich verplaatsen naar andere stukken grond (wat vaak betekent dat er regenwoud gekapt wordt).

Lees ook: We zijn gek op kristallen, maar hoe ethisch zijn ze eigenlijk? Dit is de schaduwkant van kristallen

Daarnaast zijn de prijzen die de boeren voor hun cacao krijgen niet echt om van te juichen, wat betekent dat het beroep cacaoboer weinig populair is onder jongeren. En dat terwijl de winkels en chocoladefabrikanten er wel veel voor krijgen. De marges in de cacaoketen zijn oneerlijk verdeeld en de boer is daar de dupe van.

Schade aan het milieu

Naast de omstandigheden op de cacaoplantages zelf, zorgt de productie van cacao ook voor milieuproblemen. Cacaoplantages bevinden zich in tropische regenwouden, omdat dit de beste plek is om cacaoplanten te verbouwen.

Hierdoor vindt veel ontbossing plaats om de cacao te kunnen verbouwen. Dit is een vicieuze cirkel, want de grond op de ontboste stukken regenwoud raakt snel uitgeput waardoor cacaobomen er niet meer kunnen groeien en nog meer ontbossing nodig is. Bovendien wordt er tijdens de productie ook veel (organisch) afval geproduceerd.

Het gevolg? De natuur wordt aangetast, waardoor de diversiteit aan planten en dieren minder wordt en het klimaat veranderd. Ook zorgt het ervoor dat cacao verbouwen lastiger wordt.

Fact: Op dit moment wordt slechts 20 procent van de cacao duurzaam geproduceerd

Maar het kan (en gaat!) anders

Gelukkig hoeven we niet alleen maar feiten te vertellen over de slechte kanten aan jouw chocoladereep. Veel partijen doen hun best om ervoor te zorgen dat de schadelijke factoren rondom je chocoladereep verbeteren.

Zo zijn er ontwikkelingsorganisaties als Solidaridad die hun best doen om bijvoorbeeld de boeren kennis bij te brengen over het vak om hun oogsten te verbeteren.

Ook zijn er bedrijven die de cacaoteelt beter aanpakken waardoor het juist bij kan dragen aan een beter klimaat. Kleinere cacaobedrijven telen de cacao als een ‘schaduwgevend gewas temidden van het bestaande bos’ waardoor de natuur wordt behouden, lezen we op Milieu Centraal.

Alleen nog maar duurzame cacao

Daarnaast streeft de Nederlandse overheid ernaar dat er in 2025 alleen nog maar duurzame cacao in de winkels ligt.

Prachtige voorbeelden daarvan zijn (natuurlijk) Tony’s Chocolonely, maar er zijn steeds meer merken die hun best doen om de keten te verduurzamen. Zo bracht ook Lidl onlangs een nieuwe chocoladelijn uit met 4 smaken die allemaal gemaakt zijn van fairtrade cacao met een goede prijs voor de boeren.

Ook lanceert de Nederlandse FairChain Stichting in samenwerking met de VN het chocolademerk ‘The other bar’ dat de strijd aangaat met ongelijkheid en armoede. Wat speciaal is aan de reep, is dat het gebruik maak van blockchain technologie. Hierdoor wordt de consument via een QR-code gekoppeld aan de cacaoboeren in (in dit geval) Ecuador. Door de code te scannen kan je als consument de boer helpen door een nieuwe cacaoplant te planten op de plantage.

Neem nog een stukje!

Naast dat er in de cacaoketen nog een hoop te verbeteren valt, zijn we dus al hard aan de weg aan het timmeren om ook van de wereld áchter de reep een mooie wereld te maken.

Wat jij zelf kan doen? Zorg dat je chocolade koopt met een topkeurmerk, zoals Rainforest Alliance, Cocoa Horizons en Fairtrade.

En of course: je chocolade niet verspillen. Ook na de houdbaarheidsdatum is het nog prima eetbaar – mocht je überhaupt je chocolade zo lang bewaren.