Rosa Bertram Maatschappij Gisteren, 13:38

Leestijd: 4 minuten

Altijd op zoek naar prikkels (a.ka. dopamine)? Zó stop je met zoeken naar korte termijn geluk

Een dopamineverslaving klinkt misschien als een ver-weg-van-je-bed-show, maar grote kans dat ook jij onbewust kickt op shotjes dopamine. Een nieuw tasje, toch even die lekkere fles wijn halen of dat mooie beddengoed. Maar ook azen op een leuk appje van je lover. Dat klinkt onschuldig, maar toch is een dopamineverslaving schadelijker voor je mentale gezondheid dan je denkt.

Gelukkig zijn er manieren om af te kicken van je dopamineverslaving en te stoppen met het constant zoeken naar geluk op de korte termijn.

Verslaafd aan geluk

‘Wat is er mis met gelukkig willen zijn?’, hoor ik je haast denken. In principe natuurlijk niets, maar wél als het gaat om het constant zoeken van die kortstondige beloning die je krijgt van je hersenen wanneer je iets koopt, eet of doet dat zorgt voor dat shotje geluk. Dat kan een nieuwe auto, puppy of lover zijn.

Het ene geluk is echter het andere geluk niet. Er is namelijk een groot verschil tussen geluk ervaren op de lange termijn en geluk op de korte termijn. “Koop je een nieuw armbandje, dan verdwijnt na een half uur dat gelukkige gevoel alweer,” vertelt gelukspsycholoog Josje Smeets in het boek ‘De magie van reizen‘. “Als je een nieuw auto koopt, houdt dat gevoel langer aan, zo’n zes weken ben je blij met je nieuwe bolide,” vervolgt de gelukspsycholoog. Welgeteld ben je dus slechts zes (!) weken gelukkig met een aankoop van soms wel tienduizenden euro’s. Daarna ervaar je dat geluksgevoel niet meer.

Dopamineverslaafd (ook op je telefoon)

Maar dopamine komt niet alleen vrij bij winkelen of drinken. Scroll je gedachteloos door Instagram, check je wéér je berichten terwijl je net nog keek of grijp je iedere avond standaard naar chocola? Dan is de kans groot dat dopamine de regie over je heeft.

En dat is op zich geen ramp, dopamine is immers één van de ‘gelukshormonen’ die je brein zélf aanmaakt. Maar als je steeds prikkels van buitenaf nodig hebt om je goed te voelen, dan kan het zomaar zijn dat je dopamineverslaafd bent.

Dopamine: een beloningssysteem met valkuilen

Dopamine is een neurotransmitter die ons motiveert en beloont. Het zorgt voor een ‘kick’ als je iets leuks doet: van shoppen tot sporten en van eten tot likes krijgen. Maar daar ligt hier ook meteen het gevaar: hoe vaker je dat shotje geluk krijgt, hoe meer je hersenen ernaar gaan hunkeren.

En omdat het effect van dopamine maar kort aanhoudt, zoeken we al snel naar het volgende pleziermoment. Het gevolg? We worden continu gestuurd door prikkels van buitenaf, in plaats van rust en voldoening van binnenuit te ervaren.

Ben jij dopamineverslaafd?

Benieuwd of jij ook met een dopamineverslaving kampt? Dít zijn de tekenen:

• Je grijpt snel naar je telefoon als je je verveelt
• Je eet of snoept meer dan je nodig hebt (of eigenlijk wilt)
• Je hebt moeite met ‘niets doen’
• Je ervaart onrust als je geen nieuwe prikkels krijgt
• Je voelt je vaak leeg als de externe prikkels wegvallen

Klinkt herkenbaar? Dan ben je niet de enige. In een wereld vol met prikkels, fastfood en instant gratification is het logisch dat ons brein daar gewend aan raakt en steeds meer wilt. Gelukkig is er een weg terug naar balans.

Ontprikkel je brein

Geluk zoeken in dopamineprikkels is verleidelijk, maar zorgt dus helaas niet voor duurzaam geluk. “Voor geluk op de lange termijn zullen we harder voor moeten werken,” legt Smeets uit in het boek. “Door te wandelen, sporten of reizen maakt je lichaam namelijk het gelukshormoon serotonine aan dat zorgt dat je voldoening ervaart op de lange termijn.” Het komt vast niet als een verrassing dat er geen quick fix naar écht geluk bestaat.

Ook kun je je brein rust geven van alle prikkels, dat wordt ook wel een Dopamine Detox genoemd. Je geeft je hersenen dan langzaam (of juist cold turkey) de kans om te wennen aan minder prikkels, waardoor je de verslaving doorbreekt.

Dat betekent heus niet dat je alle plezier uit je leven moet schrappen, maar wél dat je bewust pauzeert van de continue stroom aan happiness kicks. Denk dan aan:

• Social media pauzes: één dag per week offline
• Bewust eten: is dit echt voedzaam voor je lijf en niet eten voor de kick?
• Wandelen zonder podcast of telefoon: en kijk eens om je heen
• Eén ding tegelijk doen (ja, ook koken zónder scrollen)
• Mediteren of ademen. Zonder doel, gewoon zijn

Het idee is dat je je beloningssysteem als het ware opnieuw kalibreert. Zodat je weer voldoening kunt halen uit de kleine dingen, zonder steeds een nieuw hoogtepunt nodig te hebben om je voldaan te voelen.

Waarom vrijgezelle vrouwen gelukkiger zijn dan vrijgezelle mannen (volgens onderzoek). Volgens de blue mind-theorie word je een gelukkiger mens van omringd door water zijn.

Debbie (30) deelt een trucje om altijd geluk te hebben