Malu Kirschbaum Welzijn 1 okt 2021, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Wat betekent het als je intersekse bent? (deel 1)

In Nederland heeft 1 op de 200 mensen een vorm van intersekse. Toch is er heel weinig bekend over mensen die geboren zijn met mannelijke én vrouwelijke geslachtskenmerken. Terwijl we leven in 2021, waar diversiteit en inclusiviteit als fundamenteel wordt gezien. Wat houdt het begrip ‘intersekse’ precies in en waarom is het belangrijk dat we hier meer over weten?

We zetten een aantal dingen op een rij over de I van LHBTI en gaan in gesprek met Berthine (40), die vertelt hoe het voor haar is om intersekse te zijn.

Wat betekent intersekse?

Intersekse verwijst naar mensen die zijn geboren met een lichaam dat niet past binnen de normale definities van man en vrouw. Deze personen hebben namelijk zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. Bij geslachtskenmerken gaat het niet alleen over genitaliën, maar ook over chromosomen, hormonen, of inwendige geslachtsorganen.

Zo kan het zijn dat iemand bijvoorbeeld een niet volgroeide penis heeft en een vagina-ingang of baarmoeder. Of iemand is geboren met een vulva en een grote clitoris die op een penis lijkt. Maar het is ook mogelijk dat iemand zich aan de buitenkant volledig vrouwelijk ontwikkelt, met van binnen een mix van vrouwelijke en mannelijke hormonen, chromosomen of genen.

Los van genderidentiteit en seksuele oriëntatie

Het moge duidelijk zijn: intersekse is een brede term en de variatie tussen individuele gevallen is groot. Bij de één is het vanaf het moment van de geboorte meteen duidelijk, maar de ander komt er pas op latere leeftijd achter – bijvoorbeeld tijdens een echo of operatie.

Het taboe voorbij: waarom je geen baarmoeder nodig hebt om vrouw te zijn (en andersom)

Het hebben van een intersekse lichaam veroorzaakt geen pijn. Het is niet ongezond of iets dat moet genezen. Ook hoeft intersekse niet meteen te leiden tot vragen over je genderidentiteit en seksuele oriëntatie.

De meeste intersekse personen hebben een mannelijke of vrouwelijke genderidentiteit en zijn heteroseksueel, maar kunnen net als andere mensen ook een lesbische, homoseksuele of biseksuele oriëntatie hebben.

Androgeen Ongevoeligheidssyndroom

De term intersekse wordt soms gelinkt aan transgender zijn, maar dit is echt iets heel anders. Transgenders zijn als jongen geboren maar voelen zich een meisje, of andersom. Andere transgenders voelen zich beiden, of juist allebei niet. Intersekse personen hebben een combinatie van mannelijke of vrouwelijke geslachtsdelen, hormonen of chromosomen, maar voelen zich meestal man óf vrouw.

Gender Guide: zo spreek je een transgender persoon het beste aan

Zo ook Berthine, die er op haar 16^e achterkwam dat ze intersekse is. “Ik menstrueerde nog niet en zat daar eigenlijk al een paar jaar op de wachten, dus ging maar eens langs de huisarts. Al snel kreeg ik een verwijzing voor een echo en een genetisch onderzoek, waaruit bleek dat ik een Androgeen Ongevoeligheidssyndroom (AOS) heb, één van de vele vormen van intersekse. Het houdt in dat ik XY-chromosomen heb en compleet ongevoelig ben voor mannelijke hormonen.”

Onzichtbaar aan de buitenkant

Berthine legt uit dat iedere ‘normale’ man ook vrouwelijke hormonen heeft en iedere ‘normale’ vrouw ook mannelijke hormonen heeft. “Maar omdat ik daar dus ongevoelig voor ben, heeft mijn lichaam zich van de buitenkant vrouwelijk ontwikkeld.”

Naar schatting zijn er zo’n 85.000 intersekse mannen en vrouwen in Nederland, waarvan 600 vrouwen met AOS. Vaak komen deze vrouwen er in de puberteit achter, als hun menstruatie uitblijft. In andere gevallen is soms vanaf de geboorte al bekend dat er sprake is van intersekse, maar er zijn ook mensen die niet weten dat ze intersekse zijn. Zij kunnen hun hele leven kampen met onbegrepen lichamelijke of geestelijke klachten.

Kunstmatig hormonen slikken

Berthine: “Aan de buitenkant zie je niks aan mij. Mijn lijf verschilt niet met dat van een cis-vrouw. Althans, ik heb geen okselhaar en geen schaamhaar, maar in mijn puberteit dacht ik gewoon dat ik daar laat mee was. Aan de binnenkant mis ik dus wel een aantal vrouwelijke kenmerken. Zo heb ik geen baarmoeder, geen eierstokken en geen eileiders.

Verder zagen ze bij het onderzoek dat ik onderontwikkelde testes in mijn onderbuik had. Er werd geadviseerd om deze te laten verwijderen, omdat ze bang waren dat deze testes kwaadaardig zouden worden. Van die operatie heb ik eeuwig spijt, omdat ik sindsdien altijd kunstmatig hormonen heb moeten slikken, terwijl er inmiddels bekend is dat het helemaal niet zo gevaarlijk was.”

Dít is de betekenis achter LGBTQ+

Hormoonbehandeling en geheimhouding

Dat de testes van Berthine zijn weggehaald, was dus niet per se nodig geweest. Lange tijd was het in de medische wereld normaal om dit soort ‘afwijkende’ zaken aan te passen, zodat het lichaam weer paste in het maatschappelijk geaccepteerde hokje ‘man’ of ‘vrouw’. Dit soort aanpassingen komen helaas nog steeds voor, soms via chirurgisch ingrepen, maar ook via hormoonbehandelingen en psychologische begeleiding.

Tot 2003 was geheimhouding zelfs een belangrijk onderdeel van de behandeling. Berthine: “In 1996 zei de arts tegen mij: ‘Dit moet je tegen niemand zeggen, want dit kan tegen je worden gebruikt’. Dat was het eerste wat ik te horen kreeg. Heel heftig. Gelukkig is een ‘normaliserende’ operatie mij bespaard gebleven, omdat er bij mijn geboorte van de buitenkant niets afwijkends te zien was.”

Wil je meer lezen over intersekse? Houd dan onze website in de gaten voor deel 2 van dit artikel.