Rosa Bertram Welzijn Vandaag, 07:22

Leestijd: 4 minuten

Een opgeblazen gezicht door stress: bestaat ‘cortisol face’ écht? Experts leggen uit

Op TikTok is de term ‘cortisol face’ een hot topic: gebruikers claimen dat chronische stress (ofwel een overschot aan het stresshormoon cortisol) je gezicht zichtbaar kan veranderen. Van opgezwollen wangen tot hangende oogleden, van alles komt voorbij. Maar wat klopt daarvan: bestaat een ‘cortisol face’ in de medische wereld?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: dat antwoord ligt genuanceerd.

Wat gebeurt er met cortisol in je lichaam?

Even een opfrisser: wat is cortisol ook alweer? Cortisol is één van de belangrijkste stresshormonen in je lichaam en wordt geproduceerd door je bijnieren. Dat hormoon heeft invloed op veel processen in je lichaam; het reguleert namelijk je stofwisseling, immuunsysteem én bloeddruk.

“Als je lichaam te weinig cortisol aanmaakt, kun je niet optimaal functioneren of überhaupt overleven, maar een overschot aan cortisol kan op de lange termijn schadelijk zijn”, vertelt Adam Friedman, hoogleraar en hoofd van de afdeling Dermatologie aan de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van de George Washington University, aan The Guardian.

Op TikTok wordt er nu in verschillende video’s beweerd dat een cortisol-overschot, een teveel aan stress dus, zou zorgen voor een opgeblazen gezicht, ofwel ‘puffy look’. “De reden dat je een dubbele kin krijgt, gezwollen oogleden hebt en je wangen gaan hangen, is omdat je hoge cortisolniveau stilletjes het uiterlijk van je gezicht verandert”, beweert iemand in één van de video’s zelfs. Maar wat klopt daar eigenlijk van?

Wetenschappelijk bewijs blijft uit

Behalve dat dit ronduit fat-shaming is, blijkt er vooralsnog geen wetenschappelijk bewijs te zijn dat een teveel aan stress je gezicht verandert. Wel bestaat er een medische aandoening die verband houdt met langdurig hoge cortisolwaarden: cushing’s syndroom.

Deze ziekte kan leiden tot gewichtstoename in gezicht en romp, het dunner worden van armen en benen, een hoge bloeddruk, fragiele huid en andere verschijnselen. Maar cushing’s is relatief zeldzaam en komt in de praktijk nauwelijks voor. Maar bij zo’n vier tot vijf gevallen op miljoenen mensen per jaar, aldus Maria Fleseriu, directeur van het hypofysecentrum aan de Oregon Health & Science University.

Een cortisol-overschot vertaalt zich dus niet automatisch naar het typische TikTok-beeld van ‘ik zie eruit alsof ik zó gestrest ben dat mijn gezicht is veranderd’, meldt Priya Jaisinghani, endocrinoloog bij Langone Health van de Universiteit van New York aan The Guardian.

Waarom een cortisol face toch viraal gaat

Een cortisol face is dus geen medische term. Wel is gewichtstoename in het gezicht en de hals een veelvoorkomend symptoom van het syndroom van cushing, maar dat alleen is niet voldoende voor een diagnose, zegt Fleseriu. “De klinische diagnose van de ziekte van cushing is erg lastig”, legt ze uit. Om te bepalen of een patiënt de aandoening heeft of niet, zegt Fleseriu dat ze op ‘meer dan één symptoom’ let.

Andere symptomen van de ziekte van cushing zijn roze en paarse striae op de buik, een hoge bloeddruk, dunne huid die gemakkelijk blauwe plekken krijgt, een vetklomp tussen de schouders en gewichtstoename in het gezicht en de romp, terwijl de ledematen en extremiteiten dun blijven.

Kijken we naar de video’s op TikTok, dan zien we vooral video’s van voor- en na-beelden waarin het vet in TikTokkers’ wangen is afgenomen of hun kaaklijn scherper lijkt. Maar een cortisol face is het dus niet. Ja, stress kan effect hebben op je lijf (inclusief je gezicht), maar het is zelden zo extreem als op de video’s wordt gesuggereerd en niet te vergelijken met de veranderingen bij cushing’s syndroom.

Wat kun je doen bij stress?

Merk je dat je veel stress ervaart? Dan zijn er verschillende manieren om daaraan te werken. Kijk in eerste instantie van de oorzaak van stress. Daar haal je uiteindelijk de meeste winst. Maar dat niet alleen. “Focus op je basisgezondheid”, tipt Jaisinghani. Volgens de arts komt dat neer op: voedzaam eten, voldoende slapen, goed gehydrateerd blijven en zorg voor bewust stress-verminderende routines. Denk aan geen telefoon na het avondeten, kaarsjes aan en een yogasessie voor het slapengaan, bijvoorbeeld.

Heb je het gevoel dat je cortisolniveau wel heel hoog wordt? Kijk dan voor advies in elk geval niet naar TikTok, maar ga naar je huisarts.

Wist je dat je jezelf kan helen door self-care? Deze twee Nederlandse artsen leggen uit hoe dat werkt