Malu Kirschbaum Liefde & Seks 11 jun 2025, 06:45

Leestijd: 5 minuten

Wanneer ben je een Relatie Anarchist en kun je dan nog wel een relatie hebben?

In de liefdeswereld van Gen Z is een opvallende trend in opkomst: relatie-anarchie. Terwijl eerdere generaties nog worstelden met labels en alles doen ‘zoals het hoort’, kiezen steeds meer jonge mensen nu voor een andere route. Geen vaste regels, geen standaard verwachtingen, maar openheid, eerlijkheid en vooral: veel praten.

Toch roept dat ook vragen op. Want als je alle traditionele ideeën over relaties loslaat, kun je dan eigenlijk nog wel spreken van een relatie? Spoiler: absoluut wel. Maar het ziet er misschien net even anders uit dan je gewend bent.

Wat is relatie-anarchie?

Laten we bij het begin beginnen. Relatie-anarchie (vaak afgekort tot RA) is geen ingewikkelde theorie, maar eerder een mindset. In plaats van het ‘normale’ plaatje van een relatie (twee mensen, exclusief, huisje-boompje-beestje), bepaal je samen wat voor soort band je wilt opbouwen. Dat kan monogaam zijn, polyamoreus, seksueel, platonisch of alles daartussenin.

En het mooie is: het hoeft ook niet in één hokje te passen. Er zijn dus geen standaard regels. Een vriendschap kan net zo belangrijk zijn als een romantische relatie. Seks betekent niet per se dat er sprake is van liefde. En ‘één grote liefde’ is geen doel op zich. Alles draait om bewuste keuzes en eerlijke communicatie.

Waarom past dit zo goed bij Gen Z?

Als er één generatie is die gewend is om te praten over dingen die vroeger in de taboesfeer zaten, dan is het Gen Z wel. Mentale gezondheid, genderidentiteit, consent, seksualiteit, noem het maar op. Het is dan ook logisch dat ze dit doortrekken naar hun liefdesleven. Het idee dat je per se moet streven naar een klassiek romantisch ideaalbeeld past voor velen simpelweg niet meer.

Een recent rapport van de datingapp Feeld, opgesteld in samenwerking met seksuoloog en auteur Ruby Rare, laat dit mooi zien. Mensen die RA beoefenen voelen zich juist meer verbonden. Niet omdat ze méér partners hebben, maar omdat ze hun verbindingen bewuster kiezen en samen vormgeven. Het draait dus niet om kwantiteit, maar om kwaliteit.

Wat levert relatie-anarchie op?

Klinkt goed, toch? En dat is het ook. Door traditionele hiërarchieën los te laten (‘je partner boven je vrienden’, bijvoorbeeld), ontstaat er ruimte om relaties op je eigen voorwaarden vorm te geven. Dat zorgt voor meer vrijheid, maar ook voor meer diepgang.

Volgens het Feeld-onderzoek bouwen RA-beoefenaars vaak sterkere sociale netwerken op en voelen ze zich minder eenzaam. Want: meer variatie + meer intentie + meer eerlijkheid = meer vervulling. Als je continue in gesprek blijft over wat je van elkaar verwacht en nodig hebt, kom je vanzelf tot relaties die écht kloppen.

Bovendien kan RA helpen om ongezonde patronen (denk aan bezitterigheid, jaloezie of het idee dat je alles met één persoon móét delen) actief te doorbreken. Je wordt je bewuster van je eigen behoeften én leert die beter uit te spreken.

Maar eerlijk is eerlijk: makkelijk is het niet

Dat betekent overigens niet dat RA altijd een feestje is. Integendeel. Het vraagt best wat werk, en soms ook flink wat moed. Veel van de ideeën die we over liefde en relaties hebben, zijn ons vanaf jonge leeftijd ingeprent. Die loslaten is een proces.

Daar komt bij dat de buitenwereld niet altijd even begripvol is. Vrienden of familie kunnen het bijvoorbeeld lastig vinden om te begrijpen waarom jij geen ‘serieuze relatie’ (lees: monogame partner met een toekomstplan inclusief hypotheek) wilt.

Ook laat het Feeld-onderzoek zien dat RA-beoefenaars het navigeren van grenzen maar liefst 536 procent uitdagender vinden dan mensen die geen RA praktiseren. Dat is ook niet zo gek: in een vrijer systeem moet je voortdurend in gesprek blijven over waar de grenzen liggen, en die veranderen soms. Het vraagt om veel communicatie, veel zelfkennis en een flinke dosis flexibiliteit.

Kun je nog wel een ‘relatie’ hebben?

En dan de hamvraag: kun je als Relatie Anarchist nog wel een relatie hebben? Het korte antwoord: ja. Absoluut.

Het langere antwoord: misschien niet zoals je ouders of romantische films het zich voorstellen. In RA draait het om relaties die je zelf en samen vormgeeft. Of dat nou betekent dat je één vaste partner hebt, meerdere partners, of sterke platonische banden. Het kan allemaal.

Het belangrijkste verschil? Binnen RA is niets vanzelfsprekend. Alles is onderwerp van gesprek. Dat betekent juist vaak meer bewust gekozen toewijding, niet minder. De vorm is flexibeler, maar de verbinding kan daardoor juist sterker zijn.

Samengevat

Relatie-anarchie is misschien niet voor iedereen, maar het biedt wel een waardevol alternatief in een tijd waarin liefde en relaties in beweging zijn. In plaats van vast te zitten aan ouderwetse scripts, kiest de jongere generatie steeds vaker voor een aanpak die draait om authenticiteit en transparantie.

Het is geen gemakkelijke route. Het vraagt om praten, luisteren en soms flink wat soulsearching. Maar als je het goed aanpakt, krijg je er iets heel moois voor terug: relaties die echt passen bij wie jij bent, in alle vormen die daarbij horen.

Nieuwsgierig naar alles wat met non-monogamie te maken heeft? Hier lees hoe je erachter kunt komen of een polyamoreuze relatie iets voor jou is en deze 5 tekenen geven wellicht aan dat je toe bent aan een open relatie.

Welke verschillende soorten relaties zijn er allemaal? Dit is dé lijst