Malu Kirschbaum Betere wereld Vandaag, 08:11

Leestijd: 7 minuten

Overleven in de wildernis: een gesprek met Miriam Lancewood

Voor haar derde boek Overleven in de Wildernis sprak ik met avonturier Miriam Lancewood (42). Ze leefde zeven jaar in de wildernis van Nieuw-Zeeland en trekt nog steeds maandenlang door de ongerept natuur. Ze weet als geen ander hoe het is om volledig om jezelf aangewezen te zijn. Tóch is haar grootste angst dat haar man Peter overlijdt en dat ze alleen achterblijft.

In 2017 spraken we elkaar al over haar bijzondere leven. Dit keer kletsten we over vrijheid, liefde en onzekerheid.

Een leven buiten de gebaande paden

Veel mensen kennen Miriam Lancewood (42) van het programma Floortje naar het einde van de wereld. Voor wie haar nog niet kent: Miriam verruilde vijftien jaar geleden haar Nederlandse leven voor een bestaan in de wildernis van Nieuw-Zeeland, samen met haar dertig jaar oudere man Peter. Inmiddels wonen ze in Bulgarije, van waaruit ze nog steeds expedities maakt en lezingen geeft. Haar leven draait om avontuur, vrijheid en de vraag wat het betekent om écht te leven.

In Overleven in de Wildernis deelt ze niet alleen praktische vaardigheden (zoals: hoe steek je een rivier over, hoe jaag je, hoe ga je om met kou) maar vooral ook de mindset die nodig is om extreme omstandigheden het hoofd te bieden. “Het gaat om oefenen,” vertelt ze. “Je hoeft iets niet meteen te kunnen. Het proces van falen, leren en opnieuw proberen ís de kern. Zo ontdek je wie je bent buiten je comfortzone.”

Vrijheid is mijn grootste rijkdom

Wat haar drijft is niet altijd het comfort, maar juist de intensiteit van situaties. “Hoe extremer, hoe leuker. Dan gaat er een knop om: overleven, adrenaline, focus. Onze eerste winter in de wildernis in Nieuw-Zeeland was ijskoud, maar prachtig. Toen de lente kwam en het wekenlang regende, vond ik dat veel moeilijker. Niet gevaarlijk, gewoon saai. Leven zonder uitdaging, dát is pas zwaar.”

Maar voor Mirjam is vrijheid het allerbelangrijkste. Niet per se de afwezigheid van regels, maar de mogelijkheid om je eigen tijd in te delen. “De tijd is van mij. Dat gevoel is mijn grootste rijkdom.” In Nederland ziet ze hoe lastig het is om zo’n bestaan te leiden: je hebt geld nodig, vaste lasten, verplichtingen. “Daarom zou ik hier niet meer kunnen wonen. Het is veel te duur, te vol en te strak georganiseerd.”

Terug in Nederland

Tijdens haar promotietour komt Miriam ook weer even terug in Nederland. Dat voelt altijd dubbel. Aan de ene kant geniet ze van de luxe, zoals elektriciteit, gas en gewassen aardappelen in een plastic zak. Aan de andere kant mist ze de rauwheid van de natuur. “Nederland voelt aangeharkt, als één groot park. Mooi, maar alles is geregeld. In Oost-Europa is het wilder en vrijer. Daar zetten we gewoon een huisje in de tuin. Hartstikke illegaal, maar niemand die er iets van zegt.”

Ze bouwde het huisje overigens met eigen handen. Zonder ervaring, met vallen en opstaan. “Alles ging mis: het dak lekte, het regende binnen, spullen werden nat. De kunst is: hoe ga je daarmee om? Panikeer je, of zie je het als oefening? Ik probeer altijd om mezelf als proefkonijn te bekijken. Hoe reageer ik? Wat gebeurt er met mijn geest?”

De mindset van de wildernis

Haar meest extreme ervaring was haar solo-expeditie in Dragons Teeth, Nieuw-Zeeland. Tien dagen alleen in de wildernis, met geweer maar zonder eten. Alleen wat zout in haar tas. “Ik kwam geen enkel dier tegen. Toen veranderde ik in een week van een normaal mens in een kannibaal, in gedachten dan. Dat was shockerend. Stel je voor dat hier de supermarkten dicht zouden gaan. Dan zou het binnen een week oorlog zijn.”

Hoe overleef je zulke omstandigheden? Voor Miriam draait het om drie pijlers. Allereerst: een sterk en gezond lichaam. Fysieke kracht geeft mentale veerkracht. “Toen ik door Turkije liftte, voelde ik dat ik sterker was dan veel mannen die me meenamen. Dat gaf me rust.” Ten tweede: voorbereid zijn op onverwachte situaties. “Daarom is reizen zo goed: nieuwe taal, nieuwe cultuur, buiten je comfortzone.” En ten derde: je eigen pad durven volgen. “Toen ik Peter ontmoette was ik 22 en hij 52. Iedereen had een mening, maar ik koos voor mijn gevoel. Daar heb ik nooit spijt van gehad.”

Trainen als een berggeit

Voor elke expeditie traint Miriam intensief. Rugzakken gevuld met stenen, urenlange wandelingen, houthakken, zware boodschappen tassen de berg op slepen en dan expres de glibberige zijweggetjes nemen. “Hoe vervelender de training, hoe beter. Dan voelt een rugzak in de Himalaya ineens licht.” Ook doet ze pull-ups aan de boom naast het huis. “Elke keer dat ik er langs loop, moet ik me optrekken. Eerst vijf keer, inmiddels kan ik het vijftien keer.”

Yoga en meditatie doet ze niet. “In de wildernis voelt elke dag al als meditatie. De stilte, de natuur, de aandacht. In Nederland zou ik best baat hebben bij mediteren, met alle hectiek. Maar in de bush voelt het onnatuurlijk om stil te gaan zitten. Alles wat ik daar doe is al meditatief.”

Haar grootste nachtmerrie

Peter is inmiddels 72 en heeft serieuze nierproblemen, waardoor ze niet langer permanent in een tent door de wildernis kunnen rondtrekken. Het huisje in Bulgarije is een compromis: eenvoud en natuur, maar ook bescherming. Ze zijn nog steeds heel happy samen, maar slapen in aparte kamers. “Dan slaap ik gewoon beter. Dat klinkt ongezellig, maar we zijn de héle dag al samen. Twee slaapkamers voelt als super-de-luxe.”

De ziekte van Peter maakt haar toekomst onzeker. “Misschien leeft hij nog twintig jaar, maar misschien gaat hij morgen dood. Dat besef dwong me om te oefenen met alleen zijn. Want wat als ik hier straks alleen ben? Ga ik dan zitten huilen op een steen? Dat is echt mijn grootste nachtmerrie.” Daarom trekt ze er steeds vaker zonder hem op uit.

Liefde zonder toekomst

“We wisten altijd al dat we niet samen oud zouden worden. Juist daardoor nemen we elkaar nooit voor lief.” Miriam filosofeert openlijk over liefde en veiligheid. “Kijk, veiligheid bestaat niet. Je kunt elk moment omvallen of overreden worden. Maar als je vanuit angst leeft, kom je nergens. Liefde zonder toekomst is moeilijk, want we zijn geconditioneerd om veiligheid te zoeken. Maar als je die conditionering doorbreekt, kun je alsnog diep liefhebben.”

Haar grootste angst is dat Peter sterft terwijl zij op expeditie is. Toch gebruikt ze haar angst juist als kompas. “The obstacle is the way, zei de Griekse filosoof Marcus Aurelius. En zo zie ik het ook. Het obstakel ís de richting die je op moet gaan. Ik ben bang om alleen te zijn, en juist daarom oefen ik ermee.”

Vrienden maken als investering

Omdat ze niet in isolement wil eindigen, is Miriam bewust op zoek gegaan naar vrienden. Het stel gaf ‘filosofie in de natuur’ workshops, en daarmee heeft ze veel like-minded mensen leren kennen. “Ik heb nu adresjes over de hele wereld en sinds kort zelfs WhatsApp. Dus ik heb ineens weer een sociaal leven. En mensen om op avontuur mee te gaan.”

Haar volgende expeditie staat gepland met haar moeder, zes weken wandelen door het noorden van India. “Ik vind het heel bijzonder dat we dit samen kunnen doen. Ze is 72, dus nu moet het gebeuren. We gaan geen hoge bergen beklimmen, maar wel een beetje op avontuur.”

Praktische eenvoud

Miriam heeft geen luxe nodig. Zo gebruikt ze al jaren water in plaats van toiletpapier. “Daar heb ik al veertien bomen mee bespaard!”. Verder gebruikt ze geen beautyproducten, behalve wat zeep, lippenbalsem en zelfgemaakte zonnebrand met zink. Als ze ongesteld is, gebruikt ze een mooncup en voor haar huid zweert ze bij kokosvet.

Hoe ze er zo jong uit blijft zien? “Ik denk door de frisse berglucht, mijn gezonde leefstijl en geen zeep op mijn gezicht.” Maar meestal heeft ze geen idee hoe ze eruit ziet. Ze heeft expres geen spiegels in huis. “Dan zie ik vlekjes, rimpels en pukkels. Daar krijg ik allemaal negatieve gedachten van. Daarom zie ik het liever niet. Ik ken Peter’s gezicht beter dan het mijne.”

Ga naar buiten, uit je comfortzone

Ook kun je Miriam niet vinden op Facebook en Instagram. “Dat is uit zelfbescherming. Anders zit ik straks nog meer op mijn telefoon. En dan ben ik ook bang dat ik mezelf ga vergelijken: oh, zij heeft zoveel volgers, zoveel likes. Daar moet ik mezelf voor behoeden. Daar word ik alleen maar ongelukkig van.”

Met haar laatste boek Overleven in de Wildernis wil Miriam mensen inspireren om zelf te oefenen met ongemak en avontuur. “Ga naar buiten, kom uit je comfortzone. Leer jezelf kennen. Het leven is niet veilig, niet voorspelbaar. Maar juist in het onbekende ontdek je wie je werkelijk bent.”

Lees hier meer over biophilia, de liefde voor de natuurlijke wereld en alle levende systemen, zeven mooie lessen die we kunnen leren van de natuur en hoe de natuur als therapie kan werken.

Deze trips kun je boeken als je wilt verbinden met de natuur, jezelf en elkaar