Rosa Bertram Welzijn 30 sep 2025, 07:21

Leestijd: 3 minuten

Is gapen eigenlijk écht besmettelijk?

Je kent het vast wel: je voelt je eigenlijk fris en fruitig, maar als je vriendin naast je ineens uitgebreid begint te gapen, kan jij niet anders dan óók ongegeneerd gapen. Gapen zou dan ook aanstekelijk zijn, maar hoe zit dat nu echt? Is gapen besmettelijk?

Gapen wanneer een ander gaapt: wat zit daar precies achter volgens de wetenschap?

Waarom moet je gapen als anderen ook gapen?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen. Het antwoord duidelijk: ja, gapen ís besmettelijk. Al hangt het er wel af van wie je ziet gapen en hoe gevoelig je daarvoor bent.

Gapen: van reflex tot sociaal fenomeen

Gapen is een biologisch reflex dat mensen en veel dieren ervaren. Gapen is dan ook helemaal geen bewuste keuze, maar gebeurt bijvoorbeeld bij flinke vermoeidheid, verveling of wanneer je net wakker wordt. Tot zover waarschijnlijk geen nieuws.

Maar wanneer je gaapt, omdat een ander gaapt, komen er ineens sociale en neurologische mechanismen bij kijken. Om erachter te komen hoe dat precies werkt, lieten Amerikaanse onderzoekers 328 proefpersonen tussen de 18 en 38 jaar naar een video kijken waarin mensen gapen. Wat bleek?

Van de deelnemers onder de 25 jaar begon 80 procent mee te gapen. Bij mensen boven de 50 jaar was dat slechts zo’n 40 procent. Vermoeidheid of locatie speelden volgens de studie nauwelijks rol. Deze verschillen wekken dus de indruk dat ons brein niet alleen reageert op de fysieke signalen, maar ook op sociale verbindingen.

Sterker nog: de kans is groter dat je begint te gapen als een bekende of familielid gaat, dan wanneer een bekende gaapt. Dat suggereert dat het niet puur om reflex gaat, maar ook om emotionele nabijheid: het versterkt sociale binding. Bijzonder toch?

Spiegelneuronen en empathie: spiegelen met je hersenen

Een veelgehoorde theorie is dat spiegelneuronen meespelen. Deze speciale hersencellen vuren als je observeert wat een ander doet, waardoor zowel bewegingen als emoties onbewust gespiegeld kunnen worden.

“Zie je iemand gapen, dan ‘vuren’ die neuronen zo gezegd mee, wat ervoor kan zorgen dat jij ook gaat gapen”, vertelt psychiater Charles Sweet aan Live Science. “Als je iemand ziet gapen, activeren die neuronen zich”, aldus Sweet. Dit neurologische mechanisme verklaart mogelijk waarom gapen zich zo gemakkelijk verspreidt binnen sociale groepen.”

En dat is niet zo gek als je kijkt naar de resultaten van een onderzoek uit 2007, gepubliceerd in het tijdschrift Evolutionary Psychology. Daarin ontdekten onderzoekers dat gapen de hersenen helpt afkoelen. Dat verkoelende effect zou de alertheid en de mentale verwerkingsefficiëntie van de gaper kunnen verbeteren. Als gapen zich door een groep verspreidt, zou het de dreigingsgevoeligheid van de groep kunnen vergroten, opperde het team.

Niet iedereen is gevoelig voor de gaap

Toch is niet iedereen even vatbaar voor de gaap van een ander. In verschillende onderzoeken gapen tussen veertig tot zestig procent van de deelnemers mee bij het zien van een gaapvideo. Hoe dan ook: gapen is besmettelijk, alleen is dus niet iedereen er even gevoelig voor.

“Uiteindelijk heeft aanstekelijk gapen minder te maken met vermoeidheid en meer met verbinding”, aldus Sweet. “Het is de stille manier waarop je hersenen zich verbinden met de mensen (en soms huisdieren) om je heen.” Mooi toch?

Bron: Gezondheidsnet

Zó gezond is de trend ‘proffee’ (koffie met eiwitten) volgens diëtisten.

Waarom we suiker normaal vinden, terwijl het ons ziek maakt