Rosa Bertram Psyche Vandaag, 08:45

Leestijd: 3 minuten

Zit een burn-out tussen je oren? Een arts vertelt hoe het zit én hoe je ervan herstelt

Zit een burn-out tussen je oren of toch niet? Hoewel maar liefst 1 op de 6 Nederlandse werknemers kampt met burn-outklachten, is soms lastig te uit te leggen hoe een burn-out lichamelijk werkt. Je hebt dan immers geen gips of mitella om. Arts en hypnotherapeut bij Breinfijn Marlies Bodde vertelt of een burn-out tussen je oren zit, of toch niet.

“Een burn-out ontstaat niet ineens”, vertelt de arts aan BEDROCK. “Het is het gevolg van een zenuwstelsel dat te lang onder druk heeft gestaan. Te veel prikkels, te veel verantwoordelijkheid, te veel aanpassen en te weinig momenten waarop het systeem echt kan herstellen. Het lichaam kan dat een tijd compenseren, maar niet onbeperkt.”

Op een gegeven moment draait het brein vooral op reserves. Dan worden dingen die eerder vanzelf gingen ineens zwaar: denken, voelen, keuzes maken, sociale contacten en lichamelijke inspanning, zo vertelde Bibi onlangs nog aan BEDROCK. “Dat is geen teken van zwakte, maar van een systeem dat te lang heeft geprobeerd het vol te houden”, legt Bodde uit. 

Is een burn-out mentaal of toch lichamelijk?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: een burn-out zit niet ‘tussen je oren’, maar het proces speelt zich wel af in het brein en het zenuwstelsel. “Het interne alarmsysteem staat te scherp afgesteld, terwijl de rem minder goed functioneert. Daardoor kosten ogenschijnlijk kleine taken veel energie. Je lichaam reageert dan niet meer op wat er werkelijk gebeurt, maar op een zenuwstelsel dat in een vorm van overleving is blijven hangen. Dat verzin je niet en dat doe je niet verkeerd. Dat is hoe een menselijk systeem reageert op langdurige belasting”, aldus de arts.

Het stresssysteem en het immuunsysteem zijn nauw met elkaar verbonden. Als het stresssysteem lange tijd actief blijft, krijgt het immuunsysteem als het ware voortdurend de boodschap dat er gevaar is. Het kan dan overactief worden of juist trager gaan reageren. Bodde: “Mensen merken dat bijvoorbeeld doordat ze sneller ontstekingen krijgen, sneller ziek zijn of langer nodig hebben om te herstellen. Ook ontstaan er soms klachten waarbij het lichaam gevoeliger lijkt te reageren op stress, prikkels of inspanning. Niet omdat het lichaam kapot is, maar omdat de regulatie verstoord is geraakt.”

Hoe herstel je dan vervolgens van een burn-out?

Herstel van een burn-out kun je niet afdwingen, meent Bodde. Het lichaam herstelt namelijk pas als het zenuwstelsel weer ruimte ervaart. Dat gebeurt niet met één techniek of snelle oplossing, maar door herhaling in veel kleine, dagelijkse momenten. 

Bodde: “Je herstelt je zenuwstelsel door activiteiten heel zorgvuldig en klein op te bouwen, door te stoppen met strategieën die op korte termijn rust lijken te geven maar het systeem alert houden, en door zonder oordeel te leren waarnemen wat er gebeurt. Als het brein geleidelijk weer vertrouwen krijgt dat de belasting draaglijk is, volgt het lichaam vanzelf.

Wetenschappelijk gezien zien we bij langdurige stress onder andere verstoringen in het cortisolritme, een toename van laaggradige ontsteking en veranderingen in de balans van het autonome zenuwstelsel.”

Alarmsysteem bij een burn-out

Bodde vervolgt: “Het alarmsysteem in de hersenen reageert sneller, terwijl de remmende functies minder goed beschikbaar zijn. Datzelfde systeem stuurt ook het immuunsysteem aan. Het belangrijke en hoopvolle inzicht is dat een ontregeld systeem geen beschadigd systeem is. 

Met tijd, herhaling en kleine stappen kan het zich herstellen, zonder te forceren. Ik denk dat dat het meest waardevolle inzicht is. Het systeem is niet kapot, jij bent niet stuk. Het kost tijd en de juiste aandacht om te herstellen.”

Er is meer in het leven dan alleen studeren of werken (begin eens met genieten).

Wordt het je te veel? 7 manieren om een burn-out te voorkomen