Loes Waanders Welzijn Vandaag, 15:13

Leestijd: 4 minuten

Altijd ‘aan’: waarom kunnen moeders minder goed ontspannen?

Het is zaterdag. De kinderen spelen, maar jij voelt geen rust om gewoon te gaan zitten met een kop koffie. En als je het toch doet, blijft je aandacht bij alles om je heen: een beginnende ruzie, je partner die zijn sportkleding niet kan vinden. Ontspannen lijkt sinds de komst van kinderen iets van een ander leven.

Je bent niet de enige. Onderzoek laat zien dat zo’n 70 procent van de werkende moeders structureel te veel stress ervaart door de combinatie van werk en gezin. En dat volle hoofd stopt niet zodra het weekend begint. In mijn werk als orthopedagoog hoor ik dit vaak terug: “Ik voel niet de rust om een moment voor mezelf te nemen” of “als ik niets hoef, blijft mijn hoofd alsnog aan staan.”

Hoe komt het dat zoveel vrouwen hiermee worstelen? Moeten we gewoon ons hoofd uitzetten of werkt het niet zo simpel?

Hierom kunnen juist vrouwen moeilijk ontspannen

Allereerst zijn er de maatschappelijke verwachtingen. Waar vaders vaak complimenten krijgen als ze een dag met hun kinderen doorbrengen, wordt van moeders vanzelfsprekend verwacht dat zij de constante factor in het gezin zijn. Dat legt druk om zorgzaam en beschikbaar te zijn, óók naast een baan.

Die verwachting begint al vroeg. Meisjes leren vaker om te helpen en rekening te houden met anderen, terwijl jongens worden aangemoedigd om zelfstandig te zijn. Dat verschil vormt een blauwdruk voor hoe je je als volwassene ‘hoort’ te gedragen: veel vrouwen voelen zich verantwoordelijk voor het welzijn van iedereen om hen heen, wat loslaten en ontspannen moeilijker maakt.

Daar bovenop komt de verdeling van werk en zorg. Waar in de jaren vijftig nog maar 10 procent van de gezinnen een tweeverdienersgezin was, is dat inmiddels 70 procent. Maar de verdeling van zorgtaken en huishouden is niet evenredig mee veranderd. Het grootste deel van de praktische én mentale taken zoals het plannen, onthouden en regelen, komt nog steeds bij vrouwen terecht. Zo geeft de helft van de stellen vóór de komst van een kind aan de taken gelijk te willen verdelen, maar lukt dat in de praktijk bij slechts 10 procent.

Hoe ‘vrij’ is vrije tijd eigenlijk?

Ook in vrije tijd zien we verschillen. Vrouwen brengen een groter deel van hun vrije tijd door in de aanwezigheid van kinderen, dat noemen we ook wel kindgebonden vrije tijd. Dat maakt ontspanning ingewikkelder: kinderen stellen vragen, maken geluid, reageren onvoorspelbaar.

Daarnaast nemen moeders vaak niet alleen de praktische zorg op zich, maar ook de emotionele zorg. Ze voelen zich verantwoordelijk voor hoe anderen zich voelen en gunnen zichzelf pas ontspanning als iedereen tevreden is. Zo zei een moeder recent tijdens een van mijn workshops: “Mijn partner gaat rustig de krant lezen, dat lukt me niet: ik ben continu afgeleid door wat er om me heen gebeurt.”

Hoe zorg je beter voor jezelf?

Deze inzichten benadrukken eigenlijk alleen maar meer hoe belangrijk ontspanning is. Om deze patronen te doorbreken, zijn er een paar stappen die kunnen helpen:

1. Bewustwording: sta stil bij wat jij echt moet doen, en wat je kunt uitbesteden. Het probleem wordt vaak automatisch bij moeders neergelegd, maar ook partners hebben hierin een aandeel. Kijk waar je de verantwoordelijkheid gelijkwaardiger kunt verdelen. Dat zit ook in kleine dingen: als kinderen altijd ‘mama’ roepen, kan het helpen om ze vaker naar papa te verwijzen.
2. Focus op jezelf: stel jezelf regelmatig de simpele vraag: hoe voel ik me en wat heb ík nu nodig? Veel vrouwen zijn veel gericht op hun omgeving, maar leer ook om naar binnen te kijken, dat gaat je helpen om andere keuzes te maken.
3. Micro-momenten boven macro-momenten: wachten op het weekend of die ene vrije dag werkt vaak niet. Herstel zit juist in korte momenten tussendoor: een kop koffie zonder afleiding, een minuut aandacht voor je ademhaling, dansen op je lievelingsmuziek. Juist die kleine momenten legen je spreekwoordelijke emmer.

Wat mij helpt, is om vrije momenten af te stemmen met mijn partner. Op vrijdagavond bespreken we kort wat er moet gebeuren, wat we samen willen doen en wat we van elkaar nodig hebben om op te laden. Zo houd je elkaar scherp en voorkom je dat je jezelf onderaan je eigen to-do-lijst zet.

Juist dit soort kleine stappen maken het verschil: ontspanning is geen luxe, noodzaak. In mijn boek De ontspannen ouder ga ik dieper in op hoe je patronen en overtuigingen kunt herkennen én doorbreken, zodat je niet alleen meer rust ervaart, maar ook je kinderen meegeeft dat goed voor jezelf zorgen óók belangrijk is.

Loes Waanders werkt inmiddels ruim 14 jaar als orthopedagoog (MSc) en deelt haar ervaring via haar online ouderschapsplatform Parent First en landelijke media zoals RTL, de Volkskrant en NU.nl. Ze begeleidt ouders bij opvoeduitdagingen en bedrijven hoe ze werkende ouders beter kunnen ondersteunen in de combinatie werk en gezin. Daarnaast is ze auteur van het boek: De ontspannen ouder.