Alrik de Jong
Alrik de Jong Betere wereld 19 jul 2019
Leestijd: 6 minuten

Leren van de Zweden: wat Zweden ons leert over omgang met de natuur (en onze kinderen)

Zweden komt op een heleboel vlakken dicht in de buurt van het ideale land. Onder andere op het vlak van gelijkheid en onderwijs kunnen we veel van het Scandinavische land leren, maar ook qua duurzaamheid doen ze het goed. In deze rubriek laten we je zien wát de Zweden dan precies zo goed doen. Ooit van friluftsliv gehoord? Die Zweedse term voor leven met de natuur is niet alleen een opvoedingsstrategie, maar een hele manier van leven. “Friluftsliv is een breed begrip in Zweden. Van bessen plukken en vissen tot een natuurwandeling of fietsen in de buurt van je huis”, schrijft Linda Åkeson McGurk in ‘There’s No Such Thing as Bad Weather’, haar nieuwe boek over kinderen en natuur. Dat puilt uit van de eyeopeners, ook voor mensen zonder zonder kinderen.

Natuur is goed voor de gezondheid

Dat leven met de natuur kan namelijk grote gevolgen hebben voor onze (mentale) gezondheid. Mensen die in groenere wijken wonen, ervaren bijvoorbeeld minder depressieve gevoelens, angst en stress. In Japan is er zelfs een woord voor ‘een kort bezoek aan het bos voor je gezondheid’: shinrin-yoku.

Lees ook: Waarom natuur een mens zo gelukkig maakt

Maaar… de regen dan? “Er zijn veel redenen om niet naar buiten te gaan”, zegt McGurk, die ooit van Zweden naar de Verenigde Staten is verhuisd. “Friluftsliv gooit er veel overboord. Zie het als een continue kans om naar buiten te gaan en te genieten van de natuur – winter of zomer, dag of nacht, regen of zonneschijn, modder, ijzel of sneeuw.”

In Zweden weten ze goed hoe dat moet: het is er minder lang licht, dus maken ze extra gebruik van die paar zonne-uren op een dag.

Nederlandse kinderen zitten veel binnen

Het grootste deel van het jaar zijn de dagen in Zweden dus koud, nat en donker. Maar het klimaat tempert het enthousiasme voor friluftsliv niet. In de stad Stockholm spelen kinderen in de zomer gemiddeld 6 uren buiten en ‘s winters 1,5 uur. Daarbuiten ligt het gemiddelde nog veel hoger. Nederlandse kinderen zitten in ieder geval veel meer binnen.

Ook interessant: Zweden heeft nu de meest ambitieuze klimaatwet ter wereld

Misschien is het hier in het dichtbevolkte Nederland minder realistisch om scholen in bossen te plaatsen en te leven met de natuur. Maar met deze zeven lessen die we tijdens het lezen van het boek van McGurk hebben opgedaan, kom je een heel eind. Zo zorg je voor meer friluftsliv voor jezelf én je kroost.

#1 Denk klein

“Niet alle ontmoetingen met de natuur hoeven groots te zijn”, schrijft McGurk. “De natuur is overal, niet alleen in nationale parken. Overal zijn bomen die dagelijks verschillen van kleur, overal bloeien bloemen. Zelfs een bries op je gezicht creëert verbinding met de natuur, die bijdraagt aan je gezondheid en geluk.”

Dit vind je misschien ook leuk: Zweden heeft nu de meest ambitieuze klimaatwet ter wereld

#2 Gooi smetvrees overboord

“Laat je kinderen vooral ook vies worden. De meeste bacteriën in onze omgeving zijn volkomen onschadelijk en sommige soorten zijn zelfs gunstig voor onze gezondheid en welzijn. Tijd doorbrengen in de buitenlucht is één van de weinige dingen die een kind in de beginjaren echt nodig heeft. Als het onderdeel van je dagelijkse leven gaat uitmaken, wordt het een tweede natuur.”

#3 Moedig risico’s aan

De SIRE-campagne ‘Laat jongens weer jongens zijn’, leverde in Nederland behoorlijk wat kritiek op. Maar als je puur naar de boodschap kijkt – minder beschermend, meer risico’s – is dat volgens McGurk niet helemaal terecht. Zij het dat McGurk zich richt op alle kinderen en niet alleen op ‘jongens’.

“Scandinaviërs omarmen gevaarlijke activiteiten en gereedschappen; boompje klimmen, van een touwladder springen, een gebied verkennen waar je misschien verdwaalt, leren hoe je een vuurtje maakt of een zaag gebruikt. Helaas is risico in veel landen een negatief begrip, maar het is juist een essentieel onderdeel van de opvoeding. Kinderen moeten gevaren leren inschatten en de natuur is daarvoor de beste plek. Daar horen open knieën en geschaafde ellebogen bij. In Zweden noemen we dat ‘zomerpoten’.”

En dat is niet beperkt tot kinderen: zelf kun je ook prima in die boom klimmen of een stromende rivier oversteken. Is alleen maar leuk.

#4 Zorg voor rommeligheid

“In Amerika zie ik speelplaatsen waar kinderen helemaal niet meer hun verbeelding en fantasie kunnen gebruiken. Ze zien er allemaal hetzelfde en overgeorganiseerd uit. In Zweden en andere Noord-Europese landen komen ‘junk playgrounds’ op. Speelplekken met oude bouwmaterialen, kartonnen dozen, stokken, verf, touwen, hooibalen en hout.”

“Die kun je ook zelf creëren, natuurlijk: je zult zien dat kinderen tijdens het spelen veel meer gaan samenwerken en creatiever worden. Let er wel op dat je spijkers en al verwijdert.”

#5 Model Friluftsliv

“Het is belangrijk dat je het als ouder leuk vindt om buiten te zijn en dat ook uitstraalt. Dit slaat over op kinderen. Ik heb mezelf voorgenomen om iedere dag samen met mijn kinderen buiten te zijn. Soms is dat voor schooltijd, soms erna. En zonder telefoon. In Amerika zie ik veel ouders met een telefoon lopen, terwijl hun kinderen aan het spelen zijn. Daarmee straal je dus uit dat de natuur je niets interesseert.”

Dit vind je vast ook interessant: Als kinderen contact verliezen met de natuur, hoe gaan ze er dan ooit voor vechten?

#6 Pleit voor meer natuur in steden

“Natuur is belangrijk voor onze gezondheid, maar is niet overal te vinden. Er zijn artsen die kinderen met ADHD geen ritalin geven, maar meer tijd in de natuur adviseren. Maar in veel steden valt nog veel te winnen, zoals veilige fietspaden en wandelroutes en meer groene speelplekken”, schrijft McGurk.

“Zit zelf niet stil en kom op voor het feit dat wijzelf én onze kinderen recht hebben op speelplekken, veilige stoepen, parken en wandelroutes. Zelf belde ik de verkeersveilgheidsafdeling van mijn stad om te vragen om een zebrapad op weg naar de school van mijn dochter. Ik had verwacht dat de aanvraag zou oplossen in bureaucratie, maar tot mijn verbazing werd ik twee weken later teruggebeld met de boodschap dat ze waren begonnen met het zebrapad.”

#7 Kijk eens naar de schoolstructuur in Zweden

Schoolbesturen en -directeurs, lezen jullie mee? In Zweden zitten kinderen minder uren in het klaslokaal. In ruil daarvoor spelen ze meer buiten. “Kinderen kunnen zich niet zo lang concentreren. Drie grote pauzes, waarin ze kunnen buitenspelen en energie kwijt kunnen, is al een goede oplossing. Dit zorgt uiteindelijk voor veel meer rust in de hoofdjes.”

Lees ook: Zo ontwikkel je een gezond lichaamsbeeld bij je kinderen (en bij jezelf)

“Eigenlijk zouden scholen zo veel mogelijk in de natuur moeten staan”, voegt de schrijfster toe. “En speelplaatsen op school moeten minder steen bevatten en meer bosjes en gras.”

Meer leren van de Zweden?

Luister nu ook naar Bedrock

Geef jij om ook het welzijn van de wereld en wil je graag bijdragen een mooiere plek? Dan is onze nieuwste podcast Bedrock Talks een perfecte match voor jou! Rosa en Lisanne interviewen in de derde aflevering klimaatjournalist van de Correspondent Jelmer Mommers.

Spoiler: Jelmer vertelt waar de opwarming van de aarde mee begon, dat het niet te laat is en vooral: wat wij kunnen doen. Want dat we iets kunnen doen, dat is zeker. Maar dat we dat nú moeten doen, is nog niet het gesprek van de dag.

Tip: Luister en volg Bedrock Talks via Spotify en iTunes & Apple Podcasts!

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Rock jouw inbox! 🤍

Elke zondagochtend met liefde gemaakt zodat jij heerlijk wakker wordt🧘‍♀️