Tanja Terstappen Psyche 31 okt 2018, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Hoe belangrijk is geld? (en maakt het nou wel of niet gelukkig)

Bijna iedereen heeft wel eens een conflict gehad over geld. Met je partner, vrienden of familie… “We hebben allemaal last van milde vormen van ‘geldstoornissen’”, zegt filosoof Karim Benammar. We willen niets tekort komen, maken ons vaak zorgen over onze geldsituatie, we gaan geld-issues uit de weg of we doen er stiekem over. Er heerst in Nederland bovendien nog best een taboe op geld, we vertellen liever niet hoeveel we verdienen of bezitten. Maar waarom eigenlijk? Waarom vinden we geld zo belangrijk? Want geld maakt toch niet gelukkig? Karim legt ons uit hoe het zit. Empirisch onderzoek toont aan dat we tot een (bruto) jaarinkomen van 60.000 euro wel degelijk gelukkiger worden wanneer we meer geld hebben, legt Karim uit. “Daarna vlakt het af en worden we niet gelukkiger als we meer hebben. Het lijkt zelfs zo te zijn dat als je veel geld hebt, je weer ongelukkiger wordt. Je maakt je bijvoorbeeld zorgen over je veiligheid en hoe je je kinderen moet opvoeden.”

Dat jaarinkomen hangt overigens wel van je leefsituatie af. Karim: “Als je jong bent, ben je sowieso flexibeler en heb je goede hoop dat je in de toekomst meer zal verdienen. Als je verantwoordelijkheden voor een partner en kinderen hebt, gaat het vooral om veiligheid.

Wellicht is dan een gevoel van stabiliteit en zekerheid belangrijker dan het bedrag zelf. Het hangt er bovendien ook erg van af wat je buren te besteden hebben; we vinden het niet zo erg om weinig te hebben, als anderen om ons heen ook weinig hebben.”

Emoties

Geld kan je dus best een heel gelukkig (óf ongelukkig) gevoel geven. “Geld uitgeven kan geweldig voelen, vanwege de emoties die erbij komen kijken: een gevoel van vrijheid, van controle over de wereld, of een gevoel van eigenwaarde: zie je wel dat ik deze mooie kleren, deze fijne vakantie, of deze hippe smartphone waard ben,” vertelt Karim.

“We kunnen best wel (licht) verslaafd raken aan shopping en dat is ook niet zo gek, want het is alsof we allemaal cadeautjes voor onszelf aan het kopen zijn. We worden hierin natuurlijk ook flink aangemoedigd door reclame en door wat onze peers allemaal doen.”

Ook interessant: Onze manier van nieuwsconsumptie: slecht voor ons brein en lichaam?

“Het bijzondere aan geld is echter dat onze gevoelens en gedrag meestal niet met geld zelf te maken hebben. Voor sommigen vertegenwoordigt geld een vorm van veiligheid, voor anderen is het een vorm van zelfwaarde of betekent het vooral vrijheid.

Het is interessant om bij jezelf na te gaan welke emoties een rol spelen als je over geld denkt, als je erover praat met anderen en als je het uitgeeft,” vervolgt hij.

Rijkdom

Het leven lijkt vaak wel écht een stuk makkelijker als je veel geld hebt. “Voor degenen die echt in armoede leven, maakt meer geld echt veel uit. Maar als we eerlijk zijn, dan leven de meesten van ons niet in echte armoede. Als je weinig geld hebt, of in ieder geval minder dan je zou willen, dan is het makkelijk om te geloven dat meer geld je problemen zou oplossen.

Must read: Wat is écht vrij zijn nou precies: en hoe bereik je het zonder veel geld of vrije tijd?

Mensen die (meer dan) genoeg geld hebben, weten dat dit niet zo is. Ook als je geld hebt, blijf je evengoed met alle andere zaken in het leven bezig: betekenis geven aan je leven, liefde en vriendschappen, gezondheid, enzovoorts. Als je veel geld hebt, krijg je er bovendien nog een flink aantal problemen bij, zoals vriendschappen en hoe je door anderen gezien wordt,” zegt Karim.

Geld hebben (of niet) als hype

Is de overtuiging dat geld en spullen ons gelukkig maken misschien op z’n retour? “Consumentisme, het hebberige kopen en bezitten van spullen, gaat een beetje heen een weer. Soms zijn er fases waarin het niet zo hip is om veel spullen te hebben, bijvoorbeeld in de hippiejaren, daarna komen er tijden waarin merkkleding en bling hoogtij vieren.

Tip: Bedrock Talks: over minimalisme en duurzaamheid met Jelle Derckx

In sommige groepen is ‘ontspullen’ nu hip, en in ons digitale tijdperk hebben we ook niet zoveel spullen meer nodig. We kunnen toegang tot onze muziek en zelfs onze auto’s in de vorm van een abonnement krijgen, in plaats van deze te bezitten. Tegelijkertijd zijn ervaringen – festivals, vakanties, bucket lists – natuurlijk ook een vorm van consumeren, die geld kosten.”

Nieuw perspectief

“Een mooi nieuw perspectief van rijkdom is om je af te vragen waar je je geld voor gebruikt,” vervolgt Karim. “Walt Disney zei dat hij niet films maakte om geld te verdienen, maar geld verdiende om films te kunnen maken.

Geld is een vorm van brandstof die je gebruiken kan om dingen die echt belangrijk zijn in leven mogelijk te maken. Dit is een wat actievere houding, dan passief al je geld gebruiken om dingen te consumeren.”

Villa met zwembad?

Hoe je dan relaxter met je geld omgaat? Karim: “Alain de Botton heeft een mooie oefening beschreven in zijn boek ‘De troost van de filosofie‘. Als je iets wil kopen, vraag je dan af of je je voor kunt stellen dat je het wel koopt maar er niet van gelukkig wordt.

Vraag je ook af of je gelukkig zou kunnen zijn, als je het niet zou kopen. Soms merk je dan dat het helemaal niet gaat om dat wat je wil kopen, maar om andere zaken.” Veiligheid, eigenwaarde of vrijheid bijvoorbeeld.

Luxevilla met zwembad

“De Botton geeft het voorbeeld van een luxe vakantievilla met zwembad. Als hij dat zou hebben, maar er helemaal alleen zou zitten dan zou hij niet gelukkig zijn. Als hij zou kamperen, maar dat met vrienden doet, dan zou hij wel gelukkig zijn.

Ook zonder vakantievilla. Het gaat dus niet om de vakantievilla, of dat kledingstuk, of deze hippe tent. Veel van de dingen die écht belangrijk zijn in het leven, hebben niet zo heel veel met geld te maken…”

Karim Benammar is filosoof, gespecialiseerd in denktechnieken en de filosofie van overvloed. Hij schreef het boek ‘Denken over geld en waarde‘ en geeft op 11 december een lezing bij The School of Life: ‘Waarom geld (niet) gelukkig maakt’ en op 8 november bij De Nieuwe Poort.

Meer lezen over geld?

• Hoe geld ons wél gelukkig kan maken
• 9 tips om het milieu te helpen én geld te besparen
• Een vrij leven: hoe doe je dat met (geen) geld?