Joanne Wienen Editorial 4 jan 2018, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Waarom introversie opeens cool lijkt te zijn en verlegenheid niet

Verlegenheid is niet cool in onze extraverte maatschappij. Mensen vinden het vreemd als je liever een blokje om loopt, dan een praatje maakt met een kennis die in de verte aankomt. Feestjes afzeggen, niet omdat je tijd voor jezelf nodig hebt, maar omdat je simpelweg niet durft is not done. En wie uit pure angst de telefoon niet opneemt als er wordt gebeld met een onbekend nummer, zal dat never nooit toegeven. Introversie daarentegen, is ergens afgelopen jaren uit het verdomhoekje gekropen. Buzzfeed publiceert zo ongeveer wekelijks lijstjes als ‘dertien dingen die elke introvert herkent’ waar massaal onder getagd en geliked wordt. Susan Cain gaf haar Ted-talk ‘De kracht van introversie’ die direct een internethit werd en er verschenen boeken, véél boeken, over het onderwerp.

Op de hoogte blijven van Bedrock-nieuws? Schrijf je in voor onze Bedrock-sparks!

Waar introversie voorheen nog gezien werd als een weinig begerenswaardige eigenschap, is er nu volop begrip. Introverten (over het algemeen stille, teruggetrokken personen) zijn niet langer zielig, maar houden er gewoon van om alleen te zijn. Introverten zijn geen koele weirdo’s. Ze halen hun bevrediging niet uit andere mensen of drukke situaties, maar uit hun interne belevingswereld. Dit komt doordat de hersenen van introverte mensen echt anders in elkaar zitten. Tijd alleen spenderen is voor introverten nodig om zich op te laden. Waar dit vroeger nog niet algemeen bekend was, kunnen mensen inmiddels vragen als ‘waarom ben je zo stilletjes’ zelfverzekerd beantwoorden met een achteloos ‘oh, ik ben gewoon erg introvert.’

Maar er zijn meer mensen die stil en teruggetrokken zijn, maar niet in de categorie ‘introvert’ vallen. Dit zijn de verlegen mensen. Waar een derde van de mensheid introvert schijnt te zijn, is volgens een onderzoek van Stanford maar liefst veertig procent van de mensen verlegen. De britse hoogleraar Joe Moran schreef er een boek over, dat afgelopen zomer verscheen. In ‘Shrinking violets: a field guide to shyness’ schrijft hij dat onze maatschappij is ingericht op sociale mensen.

Sociale mensen behalen eerder succes, want netwerken is een must. En wie de grootste mond heeft op werk, krijgt vaak meer lof dan de stille kracht. Voor verlegenheid is geen plek in onze maatschappij, terwijl dat een eigenschap is die veel meer mensen bezitten dan gedacht wordt. In zijn boek probeert Moran uit te zoeken wat verlegenheid precies is en of het iets is dat overwonnen kan worden.

We kennen allemaal wel vormen van verlegenheid. Niet weten wat te moeten zeggen in een groep vol nieuwe mensen bijvoorbeeld of – de horror – ongevraagd en onvoorbereid het centrum van de aandacht worden tijdens een presentatie met het hele bedrijf. Ook mensen waarvan je het niet direct verwacht kunnen verlegen zijn. Zo schrijft Moran in zijn boek over de Franse oud-president Charles de Gaulle, die op een toppositie zat, maar zo verlegen was dat hij zelden sprak. Voor hem pakte dat niet per se slecht uit. Mensen vonden hem juist een wijs man, doordat de dingen die hij dan wél zei goed doordacht waren.

En wat te denken van de 19de-eeuwse hertog van Portland die het zó erg vond om met personeel te kletsen dat hij in de wandelgangen tegenkwam dat hij een ondergronds tunnelstelsel onder zijn paleis liet bouwen. Ook schrijfster Agatha Christie was super verlegen. Zij werd eens geweigerd door een uitsmijter op haar eigen feestje. In plaats van de beste man te vragen of hij wel wist wie ze was, ging ze stilletjes in de lobby zitten.

Psycholoog Pieternel Dijkstra gaf in een artikel van De Volkskrant aan wat verlegenheid precies inhoudt. “Je bent verlegen als je een bepaalde angst ervaart in sociale contacten en de neiging hebt om die uit de weg te gaan.” Ze omschrijft het bovendien als een self-fulfilling prophecy. Wanneer iemand denkt buiten de groep te vallen, gaat diegene zich zo onzeker gedragen dat hij/zij ook echt een buitenbeentje wordt.

Wanneer je verlegen bent, is dat niet iets dat je trots verkondigt aan wie het maar horen wil. Dat is ook de reden dat er überhaupt zo weinig over verlegenheid gepraat wordt. Waar introversie inmiddels salonfähig is geworden, vinden we verlegen mensen nog steeds een beetje sneu. Kan dat veranderen? Zou het verlegen mensen lukken om óók zo populair te worden?

Waarschijnlijk niet, is de conclusie van het stuk dat een paar maanden geleden in De Volkskrant verscheen. Tegen de auteur van het stuk verklaarde wetenschapper Moran: “Boeken over introversie vertellen de lezer dat hun brein nu eenmaal zo werkt. Ze kunnen wel sociaal doen, maar willen het niet. Bij verlegen mensen ligt dat anders: die willen graag sociaal zijn, maar kunnen het niet.” En iets niet kunnen, scoort nu eenmaal niet heel goed op de populariteitsmeter. Introversie is een karaktertrek geworden om trots op te zijn, maar verlegenheid wordt nog altijd gezien als sociaal mankement. Iets waar je na je kleuterjaren toch zeker wel vanaf moet zien te komen.

Maar we moeten ook helemaal niet willen dat verlegenheid óók een algemeen geaccepteerde karaktertrek wordt, benadrukt Moran. Waar je met introversie prima kan functioneren in de maatschappij (zeker nu), vinden verlegen mensen hun eigen karaktertrek vaak helemaal niet prettig. Wanneer je heel verlegen bent, verhindert dat een plezierig dagelijks leven. Omarm de eigenschap daarom niet, maar probeer deze te onderdrukken waar mogelijk, zegt Moran. “Uiteindelijk is het gevoel een buitenstaander te zijn helemaal niet zo bijzonder. De werkelijk bewonderenswaardige daad is te blijven proberen contact te maken met anderen, hoe ontmoedigend het ook kan zijn om iets te doen waarin je niet goed bent.”

Toch maar proberen die verlegenheid te onderdrukken dus. Niet omdat je niet mag zijn wie je bent, maar omdat je met verlegen zijn – in tegenstelling tot introversie – uiteindelijk vooral jezelf in de weg zit. Toch maar verschijnen op dat feestje dus, en die telefoon gewoon opnemen. Wie weet waar het je brengt.