Fenja Sepers Betere wereld 4 mrt 2019, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Vrede hebben met het allemaal ‘even niet’ weten, hoe doe je dat?

Averie Woodard

Ik weet het nog goed, iets meer dan vier jaar geleden. Daar zat ik dan in Uruguay. Mijn baan opgezegd, mijn huis en land verlaten en dan toch echt met de vrijheid waar ik zo naar gesnakt had. Echter, tot mijn grote verbazing kwam ik erachter dat ik op dat gevoel van geen plan, geen baan en geen duidelijke richting hebben helemaal niet was voorbereid. Ik weet het nog goed, iets meer dan vier jaar geleden. Daar zat ik dan in Uruguay. Mijn baan opgezegd, mijn huis en land verlaten en dan toch echt met de vrijheid waar ik zo naar gesnakt had. Echter, tot mijn grote verbazing kwam ik erachter dat ik op dat gevoel van geen plan, geen baan en geen duidelijke richting hebben helemaal niet was voorbereid.

In plaats van een zingende euforie maakte die onbestemdheid me, om eerlijk te zijn, helemaal gek. En zo bleek mijn eerste missie in dat nieuwe vrije leven erachter komen hoe je dat doet: een onzeker leven leiden en het rustig allemaal even niet weten.

De Nederlander, de bezige bij

In die eerste maanden in Zuid-Amerika kwam ik erachter dat geduldig wachten, maar zien waar de weg naartoe leidt en vertrouwen op het feit dat het leven je de dingen voorschotelt die je nodig hebt, eigenschappen waren die niet op mijn Nederlandse culturele karakterlijst stonden. Want als echte Nederlandse bezige bij – die typische Nederlander die eigenlijk altijd ‘wat te doen willen hebben‘ – spookten vragen als ‘wat is het plan’ en ‘hoe moet dat straks’ (bijvoorbeeld als die bankrekening leeg is) continu door mijn hoofd.

Ik wilde het liefst instantly antwoorden en oplossingen op deze vragen. Absurd, want net daarvoor in Nederland verlangde ik nog zo naar rustig de tijd hebben en zien wat het leven voor me in petto had. En toen besefte ik me dat we als ‘drukke mens’ met deze constante bedrijvigheid – zowel intern in gedachten, met onze interne gesprekken en vragen, als extern, met de hele tijd iets te doen willen hebben – eigenlijk geen idee hebben hoe we dan wel met de stilte als met de onzekerheid van het leven moeten omgaan.

Wat wil je later worden?

Als Westerlingen lijken we te zijn geprogrammeerd op het verkrijgen van antwoorden. Als jong kind worden onze hersencellen al gestructureerd naar ‘het moeten weten’ op de vraag ‘wat wil je later worden.’ We vragen kinderen niet naar een droom of een ideaal, maar naar een concreet plan. ‘Ik wil dokter worden’ of ‘piloot’ zijn hierbij bevredigende antwoorden.

Antwoorden als ‘ik wil zorgen dat alle mensen op aarde gelukkig zijn’ of ‘ik wil dat er geen armoede meer in de wereld is,’ daar kunnen we niet zoveel mee. Terwijl dit toch geen uitzonderlijke reacties zijn als we kinderen naar hun wensen voor de wereld vragen. Zo weet ik zelf nog goed toen mijn vader mij ooit deze vraag stelde en ik deze hoopvol beantwoorde met: ‘ik wil iets doen met mooie dingen en daarmee mensen helpen’ en ik daarop het antwoord kreeg: ‘dat bestaat niet.’

Een antwoord dat eigenlijk anti-evolutie en creativiteit is (gelukkig hield ik voet bij stuk en werd ik social designer – een designer die design als een middel gebruikt voor het oplossen van sociale vraagstukken en dus zo mensen helpt).

Evolutionair: de kunst van het niet weten

En daar onder de Uruguayaanse zon en tussen een slag mensen die glimlachend het leven neemt zoals het komt, kwam ik erachter dat het accepteren van onzekerheid en opereren vanuit een doel in plaats van een missie een geheel andere kijk op het leven geeft.

In klassieke wijsheid-tradities wordt deze aanpak ook wel de ‘wijsheid van onzekerheid’ of de ‘wijsheid van het onbekende’ genoemd. Deze ‘kunst van het niet weten’ zegt dat de zoektocht naar zekerheid en veiligheid eigenlijk een zoektocht naar het bekende is. En wat is het bekende? Het bekende is een weg die we al kennen, iets dat al bestaat, een pad dat al bewandeld is.

Onzekerheid daarentegen betekent op elk moment van ons leven bereid zijn in het onbekende te stappen. Het onbekende is het veld van alle mogelijkheden, altijd vers en open voor evolutie en de creatie van nieuwe dingen. En door het bekende los te laten en bereid te zijn om in dat terrein van onzekerheid te stappen stellen we ons open voor het plezier, de magie en het avontuur dat het leven ons te bieden heeft.

Ook interessant: Al je vastigheid opgeven en zonder duidelijk doel op reis: Fenja deed het

De bestemming in plaats van de weg

De ‘kunst van het niet weten’ wil niet zeggen dat we onze plannen opgeven en ons leven zonder doel tegemoet gaan. Integendeel. De wijsheid van onzekerheid gaat er juist vanuit dat we ons leven leven vanuit een intentie of een doel in plaats vanuit een uitgestippeld plan.

In plaats van de weg leggen we alleen de bestemming vast. We hebben dus wel een intentie of doel, maar tussen punt A en B zijn er verschillende manieren van hoe we daar kunnen komen. Wat deze aanpak dus van ons vraagt is dat we kalm en geduldig blijven en onszelf vragen wat de juiste volgende stap is. En vanuit daar weer door naar de juiste volgende stap, en zo verder. Het is dus niet nodig om een duidelijk idee te hebben van wat we volgende week of volgend jaar gaan doen. Want als we dit hebben en we hier ons enorm op vast gaan pinnen, dan sluiten we ons af voor een hele range aan mogelijkheden. En op deze manier kunnen we onze richting veranderen wanneer we een hoger doel vinden, wanneer we iets spannenders tegenkomen, of wanneer we een andere weg willen inslaan.

En zo was dus mijn eerste stap in mijn vrije leven het herstructureren van de geest. Niet direct oplossingen of antwoorden proberen te vinden. Niet direct actie ondernemen, maar het accepteren van het ‘even niet’ weten. En met de intentie om tot nieuwe inzichten en denkwijzen te komen te zien welk pad het leven voor ons zou openen.

In 2012 zegde Fenja haar baan op, verliet Nederland voor onbepaalde tijd, om samen met haar Zuid-Amerikaanse liefde, te kijken of ze met het plan om geen plan te hebben, zonder een bankrekening vol met spaargeld, hun intuïtie, het moment en hun persoonlijke skills de koers van hun leven konden laten bepalen en zo tot nieuwe inzichten en denkwijzen konden komen. Dat ze in deze jaren het halve Zuid-Amerikaanse continent zouden doorkruisen, waaronder met een limoen-groen Volkswagen busje uit 1971 en dat ze na drie jaar haar liefde aan de dood zou verliezen, had ze zich natuurlijk niet kunnen indenken.