Joanne Wienen Psyche 1 nov 2017, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Hé, hoor eens (een pleidooi voor echt luisteren)

Net als seks en lekker eten activeert over onszelf praten het beloningssysteem in onze hersenen. Juist daarom zouden we beter ons best moeten doen om écht te luisteren.
Iemand vertelt over zijn/haar verstuikte enkel, mislukte oreo-taart of vervelende collega en voor je het weet hoor je jezelf vertellen over ‘die keer dat jij…’. Wie betrapt zich er niet op? En hoe vaak voeren we geen gesprekken waar we onszelf moeten inhouden om niet elke zin van de ander af te maken. Een goed gesprek voeren is een kunst en valt of staat met écht luisteren.

En laten we daar nou tegenwoordig niet zo goed meer in zijn. We praten maar wat graag over onszelf. Dát zeggen we dan weer niet graag, want het is niet bepaald chic natuurlijk. Maar wel de waarheid. Met de opkomst van sociale media als Twitter, Facebook en Instagram lijkt de behoefte om aan de wereld te laten zien wat we doen, denken en vinden nog groter geworden.

Het verband tussen seks en praten over onszelf

Onderzoekers van Harvard University ontdekten dat we zo’n dertig tot veertig procent van de tijd over onszelf praten. In hetzelfde onderzoek zagen ze dat bepaalde delen van het brein actiever worden als mensen over zichzelf praten.

Ook interessant: Waarom je verslaafd bent aan seks & suiker

Toevallig dezelfde delen die in verband worden gebracht met een ‘beloning’ die ons brein ons kan geven: een goed gevoel dat ons aanmoedigt hetzelfde gedrag te herhalen. Zo’n gevoel krijgen we bijvoorbeeld ook na het eten van iets lekkers of na seks. Het moge duidelijk zijn: we vinden het heerlijk om te zenden.

Zendcultuur

“We leven in een zendcultuur,” zei psychiater Bram Bakker onlangs in de Volkskrant. Kortom: we zijn continu aan het zenden, maar er wordt weinig echt geluisterd. Was dit altijd al zo? Of is dit het zoveelste gevolg van het feit dat onze levens zich grotendeels naar schermen hebben verplaatst.

We daten via Tinder en Happn, kletsen met vrienden via Whatsapp en delen hoe onze vakantie was via foto’s op Instagram. Heeft al dat digitale geweld ervoor gezorgd dat we niet meer echt kunnen luisteren?

Luister eens naar de ander

We willen het nog wel, blijkt uit ons Google-gedrag. Tik ‘leren luisteren’ in op een zoekmachine en de adviezen, cursussen en trainingen vliegen je om de oren. Luisteren kun je dus blijkbaar leren, maar je moet er wel iets voor doen. Luisteren is een werkwoord, geen automatisch proces waar je geen moeite voor hoeft te doen.

Iets dat we af en toe uit het oog verliezen, zegt de Deense psycholoog Svend Brinkmann. Volgens hem zijn we veel te ver doorgeschoten in onze zelfhulpcultuur. “Het draait teveel om het eigen ik. Je moet ‘je ware zelf’ zijn, ‘ontdekken wie je bent’ en ‘van jezelf houden’,” zei hij in dagblad Trouw. Stop eens met luisteren naar je eigen innerlijke stem en luister eens naar anderen, is zijn boodschap.

Minder jij, meer de ander

Even samengevat: we praten dus graag over onszelf, simpelweg omdat het ons een goed gevoel geeft. De digitalisering én doorgeslagen zelfhulpcultuur werkt dat ‘over onszelf praten’ bovendien nog eens in de hand. Met andere woorden: er wordt ons ook geen strobreed in de weg gelegd om ellenlange monologen over onszelf op te hangen.

Ook interessant: Aandachtig luisteren werkt vaak beter dan ongewenst advies geven

We worden juist gestimuleerd dat te doen. Maar als we ons bewust worden van die zenddrang kunnen we proberen meer te luisteren. Dat willen we blijkbaar ook heel graag, want als we Google moeten geloven zijn we massaal op zoek naar hulp bij het luisteren.

Wat is luisteren dan precies?

Het is in ieder geval meer dan een ander laten uitpraten, enkel zodat jij dan weer je zegje kunt doen. Wie echt luistert, doet dat met volle aandacht. Je laat de ander met zijn/haar verhaal toe in jouw leven.

Niet zodat jij dan een excuus hebt om jouw eigen sores ook bij diegene te dumpen, maar omdat je oprecht geïnteresseerd bent of wil zijn. Het mooie is dat de ander dit zal opmerken. De verteller zal zich gewaardeerd en erkend voelen. Zo ontstaat een goed gesprek en leer je een ander écht kennen.

Tips om beter te luisteren

1. Wees terughoudend met eigen ervaringen.
2. Zet je eigen mening tijdelijk opzij.
3. Hou je aandacht erbij.
4. Maak luisteren belangrijk. Het is niet iets dat automatisch gaat, maar waar je bewust voor moet kiezen.

Meer over luisteren?

• 10 tips om betere gesprekken te voeren in een wereld waarin we niet meer naar elkaar luisteren
• Hoe help je je partner die kampt met psychische problemen?
• Hoe je in 3 simpele stappen leert luisteren naar je onderbuikgevoel