Tom Hofland Psyche 11 jan 2017, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Mijn ervaringen met OCD

Toen ik een jaar of acht was ontwikkelde ik een ietwat vreemde gewoonte: elke keer als ik de badkamer uit ging moest ik glimlachen in de spiegel en op een bepaalde manier inademen. Pas als dat goed voelde, mocht ik de lamp uitdoen en kon ik zonder zorgen naar bed. Soms ging het in één keer goed, maar veel vaker kreeg ik niet het juiste gevoel bij de ademhaling en moest ik net zo lang doorgaan tot het wel goed voelde. Niemand wist dat ik dit deed (ik probeerde het verborgen te houden) maar als iemand me had gevraagd waartoe dit vreemde ritueeltje diende had ik alleen maar kunnen zeggen ‘omdat er anders iets ergs kan gebeuren.’

Op de één of andere manier had ik het gevoel dat er een groot onheil op mijn pad zou komen als ik het ritueel niet uitvoerde. Eén van die angsten was dat ik dood zou gaan in mijn slaap. Rationeel gezien wist ik dat het onzin was, maar als het om leven of dood gaat kan je beter het zekere voor het onzekere nemen, dacht ik bij mezelf.

Soms probeerde ik om mijzelf van de gewoonte af te helpen, niet in de spiegel te kijken en gewoon in bed te gaan liggen. De onrust die me dan overviel was niet te harden, met het gevolg dat ik weer terug de badkamer in sloop om toch mijn ritueeltje te doen.

Pas toen ik een jaar of 15 was lukte het me om zonder de handelingen uit te voeren te gaan slapen. Wanneer ik de volgende morgen niet was overleden (veruit het meest voorkomende scenario) leerde ik dat de rituelen niet noodzakelijk waren. Vanaf dit moment werd de drang om dwanghandelingen uit te voeren steeds minder tot ze vrijwel compleet uit mijn leven verdwenen.

Op de hoogte blijven van Bedrock-nieuws? Schrijf je in voor onze Bedrock-sparks!

Jaren later, rond mijn 22e, kwam het terug: with a vengeance. De dwang uitte zich dit keer echter niet in handelingen, die had ik onschadelijk gemaakt, maar in gedachten. Het begon op het moment dat ik tijdens het afwassen een flink mes in mijn handen kreeg en dacht ‘ik kan hier iemand mee neersteken.’

Ik wist natuurlijk ook wel dat ik dat nooit zou – of wilde – doen, maar in plaats van de gedachte de gedachte te laten werd ik er angstig voor. Ik ben een vrij nuchtere en realistische jongen, maar toch jaagde het idee dat ik iemand zomaar pijn zou kunnen doen mij zoveel angst aan dat ik koste wat kost probeerde de gedachte te vermijden. Maar ja: probeer maar eens vijf minuten bewust niet aan een roze olifant te denken. Dikke kans dat je nergens anders meer aan kan denken, en zo ging het ook bij mij. Juist omdat ik die gedachtes niet wilde hebben kwamen ze steeds naar de oppervlakte, tot het zo erg werd dat ik er in paniek van raakte en ik normale dagelijkse dingen niet zonder angst uit kon voeren.

Gelukkig leerde ik, na een half jaar met deze dwanggedachte rondgewandeld te hebben, om mijn gedachten los te zien van mijn persoon (o.a. door het mindfulness programma Headspace). Mindfulness leerde me om rustig mijn gedachten voorbij te laten gaan zonder er extra op te focussen: zowel op negatieve als positieve gedachten.

Het leerde me niet te oordelen over de gedachten die ik had, wat gevoelens als schaamte en schuld (die de angst alleen maar vergroten) weghaalde. Door de gedachten toe te laten werden ze ineens veel minder intens, tot ze uiteindelijk helemaal verdwenen.

Vergeet niet Bedrock’s Facebook-pagina te liken, zodat je nooit meer iets mist.

Nu pas, nu ik er geen last meer van heb, zie ik in dat mijn gedrag in de lange en heftige periodes misschien wel als OCD (obsessieve-compulsieve stoornis, vroeger bekend als ‘dwangneurose’) geclassificeerd kon worden. Omdat ik het geluk had dat ik zelf steeds manieren vond om uit de dwanghandelingen- en gedachten te stappen heb ik mezelf kunnen wapenen tegen deze gedachtevalletjes en heb zodoende nooit therapie of medicatie nodig gehad. Veel mensen hebben echter niet het geluk dat ze op eigen houtje uit deze dwang komen; zij ervaren het dan ook vaak als een uitzichtloze situatie. Er wordt geschat dat zo’n 300.000 tot 400.000 Nederlanders met OCD-klachten rondlopen, maar omdat veel mensen zich niet bewust zijn van het feit dat ze het hebben, of niet naar de dokter gaan, is die schatting moeilijk te maken.

Herken je jezelf in bovenstaande voorbeelden of heb je al langer het gevoel dat er misschien iets dwangmatigs in je systeem zit? Weet dan dat iedereen angsten heeft, piekert en ritueeltjes heeft die hij/zij prettig vindt. Dit is volkomen normaal en hoort nu eenmaal bij het mens zijn. Het wordt pas een probleem als deze gedachten of rituelen je normale functioneren in het leven verstoren. Mindfulness en andere meditatietechnieken kunnen zeker een uitkomst bieden, maar zoals het advies altijd luidt bij serieuze medische vragen: schaam je niet en ga langs je huisarts voor advies. Je hebt niets te verliezen.

Niets meer missen van Bedrock?

Like hier onze Facebook-pagina en blijf up to date. Of schrijf je in voor de Bedrock-nieuwsbrief.