Redactie Psyche 14 jan 2018, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Lessen in motivatie: waarom je ‘s ochtends je bed uit komt

De wekker gaat, ik druk op snooze en draai me weer om. Dit herhaalt zich een aantal keren en in een vreemde halfslaap trek ik de gordijnen maar open in de hoop dat de zon me wakker maakt. Vervolgens lig ik, klaar wakker, naar het plafond te kijken. Vijf minuten. Tien minuten. Een half uur. De klok tikt rustig verder en ik trek de dekens nog wat hoger. Ik had me de avond ervoor voorgenomen om echt vroeg op te staan om te gaan schrijven, maar nu was die drang totaal verdwenen. Ik wist dat ik, zodra ik op zou staan, direct actiever zou worden. Tegelijkertijd wist ik dat ik geen afspraken had die ochtend en dus best nog wel eventjes dat plafond beter kon inspecteren. Je zou me lui kunnen noemen, maar liever zeg ik dat het me aan ‘motivatie’ ontbrak: “de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag”

En toch, na 3 kwartier naar het wit (of was het gebroken wit?) boven me te hebben gestaard werd er iets in mij gekickstart waardoor ik de dekens van me af smeet en fris met de dag begon. Plotseling was de motivatie weer terug. Maar waar kwam deze mysterieuze kracht vandaan? Wat motiveert ons eigenlijk überhaupt in ons leven?

Het lichaam

Een bekende theorie over motivatie is dat alles wat ons aanzet om ‘bepaald gedrag te verrichten’ voortkomt uit het lichaam. Alles wat ons motiveert zou dus in dienst staan van wat ons lichaam nodig heeft. Dit klinkt in eerste instantie logisch: want wanneer ik honger heb verlang ik naar eten en bak ik een eitje. Als ik moe ben ga ik slapen, als ik mij vies voel ga ik douchen en als ik mij ziek voel kruip ik op de bank met een dekentje.

Ook interessant: Moeite met doorzetten? Zo creëer je een gewoonte die blijft plakken

Maar tegelijkertijd is dit ook een hele kortzichtige manier om naar onze motivatie te kijken. Niet álles wat we doen staat in dienst van ons lichaam. Zo zijn er mensen die dagen lang vasten om aan hun spirituele verwachtingen te voldoen en werken we soms uren geconcentreerd achter elkaar zonder te eten of te drinken. Slecht voor ons lichaam, maar toch voelen we ons gemotiveerd om door te gaan.

Stress en verveling

Een theorie die de gaten in de bovenstaande theorie invult is dat we, naast het feit dat we ons lichaam in leven willen houden, twee dingen in ons leven willen vermijden: stress en verveling.

Stel je voor dat je een week lang vakantie hebt terwijl al je vrienden en familie in het buitenland zijn. De eerste dagen voel je je misschien nog wel prettig met wat tijd voor jezelf, maar na een tijdje sluipt de verveling er waarschijnlijk wel in. Op dat moment ga je zoeken naar afleiding: je bent ineens totaal gemotiveerd om te gaan lezen, wandelen, de keuken schoon te maken enzovoorts.

Must read: Zo schadelijk kan een stressvolle werkomgeving zijn

Als je daarentegen een ontzettend drukke week hebt waarbij je niet aan rusten toe komt zal je motivatie voor werk dalen en je motivatie om als een rups in zijn cocon te gaan liggen sky high worden.

Dit verklaart ook waarom ik na drie kwartier wakker in bed liggen toch maar eens op sta: die 45 minuten vermaak ik me prima met mijn eigen gedachten, maar daarna begin ik me blijkbaar toch te vervelen en is het tijd voor iets anders. Maar is dit dan alles wat ons motiveert, onze lichamelijke behoeftes en onze afkeer van verveling en stress?

Seks, eten en verbondenheid

De mens is een waanzinnig gecompliceerd dier en er zijn altijd meer factoren in het spel dan we denken. Op basaal niveau zijn er nog drie dingen die we aan bovenstaande motivatiefactoren kunnen toevoegen: seks, voedsel en een gevoel van verbondenheid.

Zonder seks zou geen van ons bestaan en het is een van de grootste motivators die we kennen. Vanuit evolutionair perspectief is dat niet meer dan logisch omdat seks het voortbestaan van de soort in stand houdt en daarom ons verlangen er naar zo groot is. Het is echter geen levensbehoefte (hoe erg je dit misschien ook zou willen tegenspreken). Seks is niet noodzakelijk om te leven: er is nog nooit iemand gestorven aan een sekstekort.

Tip: Waarom je vaker na het eten wilt wandelen (juist als je hartstikke vol zit)

Aan voedseltekort daarentegen, wel. Eten is daarom ook een van de grootste motiverende factoren in de wereld. Onderzoeken (die niet heel ethisch verantwoord waren) waarbij gezonde mensen een half jaar werden uitgehongerd lieten zien dat die mensen aan niets anders meer konden denken dan aan eten.

Andere dingen in het leven interesseerden ze niet meer: hamburgers, quinoa-salades en gado gado waren het enige waar ze nog naar verlangden. Ze gingen zich losmaken van de groep en werden eenzaam: zelfs seks en een gevoel van verbondenheid waren geen motivatiefactoren meer.

Wat is dat gevoel van verbondenheid dan precies?

De mens is een sociaal dier en het moge duidelijk zijn dat we niet zonder anderen kunnen en willen leven. Wie afwijzing heeft meegemaakt (al is het maar het kwijtraken van je moeder in de supermarkt als kind) weet hoe naar het voelt. We willen ons met andere mensen verbonden voelen en opgenomen worden in een groep, anders voelen we ons ontheemd en eenzaam.

Samen zorgen al deze aspecten ervoor dat we ’s ochtends toch maar uit bed kruipen om aan onze dag te beginnen, hoe heerlijk ons nestje ook is.

Meer over motivatie?

• Geen motivatie om te sporten? Volgens nieuw onderzoek kan dit de reden zijn
• Een dosis motivatie: deze spoken word-video’s over het klimaat moet je zien
• Ben je vaak angstig? Zo zet je angst om in iets positiefs