Tessa Ham Psyche 4 jan 2019, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Geniet jij er stiekem van als een ander struikelt? Zo ga je om met deze menselijke reactie

Heb jij je weleens goed gevoeld omdat iemand anders faalde? Join the club. Alhoewel het lastig is om toe te geven, genieten we allemaal weleens van hoe anderen struikelen. Het favorietje van de baas dat ook een keer op z’n plaats wordt gezet, of de vriendin die altijd zo opschept en nu haar tentamen niet heeft gehaald. Stiekem genieten we ervan. Hoe erg is dat eigenlijk?

We noemen het ook wel leedvermaak. Het komt overal in onze wereld voor. Van hoe we beroemdheden behandelen en de audities van Idols, tot de faal video’s op YouTube en de enorme populariteit van Temptation Island.

Je zou denken dat we het leed van de ander grappig vinden om onszelf één seconde een beetje beter te voelen. Daarom wordt leedvermaak vaak gezien als een slechte emotie. Dat is niet zo, zeggen experts. Cultuurhistoricus Tiffany Watt Smith schreef er het boek Schadenfreude: The Joy of Another’s Misfortune over. Hoe ga je om met deze menselijke emotie?

Leedvermaak kan helpen

Zie jij leedvermaak inderdaad als een ‘slechte’ emotie? Iets waar jij je achteraf een beetje schuldig over voelt? Zie het niet als een ‘slechte’, maar ook niet als een ‘goede’ emotie. Ja, leedvermaak kan voor problemen zorgen, maar vaak is het onschuldig. Er zitten zelfs (psychologische) voordelen aan: het schroeft je zelfbeeld omhoog, het viert het feit dat iedereen weleens faalt en het kan helpen ons in te zien hoe absurd het leven eigenlijk is. Dat niet alleen, het kan ons zelfs een extra zetje geven om iets dapperder te zijn.

Leedvermaak is niet de enige emotie die je voelt

Dat jij je een beetje goed voelt terwijl je vriend(in) of een ander struikelt, betekent niet dat dat de enige emotie is die jij voelt. Je kan je tegelijkertijd daadwerkelijk bezorgd voelen. We zijn mensen, dat betekent dat we zijn emotioneel gezien heel flexibel zijn.

We hebben het vaak over een hoog IQ, maar emotionele intelligentie is iets wat succesvolle mensen écht onderscheidt. Daarmee bedoelen we het herkennen en benoemen van situaties. Leedvermaak kan je hier een hoop leren. Er is altijd een reden voor leedvermaak. Durf jezelf in de ogen te kijken en erachter te komen waarom je precies dit gevoel hebt. Vond je dat de persoon het verdiende? Waarom? Ben je jaloers op de persoon voordat hij struikelde? Zorgden ze ervoor dat jij je niet genoeg voelde? Of zelfs boos?

Nadat je dit artikel hebt gelezen, zul je als het goed is jouw leedvermaak gaan herkennen, op alle niveaus. Begrijpen waarom het zo’n goed gevoel geeft, kan ons helpen onszelf en de onderliggende gedachtes te begrijpen.

Andersom werkt leedvermaak ook

Iedereen voelt zich soms goed omdat een ander struikelt. Vergeet dus niet dat jouw vrienden het ook kunnen hebben als jij een keer op je bek gaat. Dat klinkt heel gemeen, maar toch is het waar. Word daar niet boos om en zeg ook zeker niet dat je het doorhebt. Zie het als een compliment: je vriend(in) ziet je als een ‘waardige tegenstander’, iemand naar wie hij of zij tegenop kijkt.

Hoe negatieve emoties je juist gelukkiger kunnen maken

Zelfs kinderen voelen al leedvermaak, wees een Israëlisch onderzoek uit. Voor het onderzoek plaatsten ze jonge kinderen in twee situaties: een eerlijke en een oneerlijke. In de eerlijke situatie las de moeder van één van de kinderen een boek voor terwijl de kinderen aan het spelen waren. In de oneerlijke situatie mocht het andere kind op schoot bij de moeder zitten terwijl ze voorlas, terwijl haar eigen kind moest toekijken. Dat leverde boze reacties op van het benadeelde kind.

In beide situaties liet de moeder ‘per ongeluk’ een glas water over het boek vallen. Alleen bij de oneerlijke situatie vond het (benadeelde) kind dit prachtig en rolden ze over de grond van het lachen. Dit toont volgens de onderzoekers aan dat leedvermaak verbonden is met jaloezie én dat dit een hele menselijke reactie is.

Boontje komt om z’n loontje

Leedvermaak bevredigt ons rechtvaardigheidsgevoel. ‘Haha, niemand is bevoorrecht’, denken de kinderen bij bovenstaand onderzoek. Maar als iemand zelf verantwoordelijk is voor wat er mis gaat, vinden we dat vaak nog veel grappiger. Karma, noemen we dat ook wel. Het is dan een reactie op ongelijkheid en herstelt als het ware de balans.

Het voelt soms alsof we leven in een wereld die perfect is, in een wereld waar we niet mogen falen. Leedvermaak vertelt een ander verhaal. Want wat zorgt er nou voor dat we ons goed voelen als iemand anders faalt? We komen erachter dat we niet de enigen zijn die weleens struikelen. Ja, leedvermaak is een tekortkoming, maar het is ook nuttig en bovenal menselijk.

Meer lezen?

• De psychologie achter waarom we Temptation Island graag kijken
• Moeten we wel kijken naar ‘internetgekkies?’
• De psychologie achter waarom we van extréém foute films houden