Rosa Bertram Betere wereld 25 jul 2019, 06:01

Leestijd: 7 minuten

Hittegolven door heel Europa: wat is de link met klimaatverandering en wat betekent het voor ons?

We tellen inmiddels de tweede hittegolf van deze zomer en verwachten vandaag de hoogste temperatuur óóit te meten in Nederland (39 graden!). Maar ook Frankrijk, Italië en Spanje worden geteisterd door extreme hitte waarbij tenminste 15 mensen om het leven kwamen. In andere Europese landen als Portugal, België en Duitsland lopen de temperaturen eveneens op tot in het extreme. De wetenschap is er steeds duidelijker over: dit is het keiharde bewijs van de opwarming van de aarde. Maar wat betekent dat voor ons?

Niet alleen in Europa wordt het heet onder de voeten, ook in Amerika en China hebben mensen last van de hitte en zijn er zelfs al doden gevallen. Van hittegolven tot klimaatverandering en de gevolgen: we zetten de feiten op een rij.

Extreme natuurbranden en gevaar voor leven

Deze extreme hitte komt na nog geen maand nadat de laatste record-temperatuur is gemeten in Frankrijk: 46 (!) graden. Dat zijn geen temperaturen waarbij je buiten wilt zijn, laat staan dat je veel wilt of kunt bewegen.

In Portugal en Spanje mondde de hitte uit in natuurbranden, waarbij zo’n 20 mensen gewond raakten. Omwonenden moesten hun woningen gedwongen verlaten en er stierven honderden boerderijdieren, schrijft The Guardian. In India kostte de hittegolf tenminste 36 mensen het leven, aldus de New York Times.

Lees ook: Hoe je uitlegt hoe belangrijk (en echt) klimaatverandering is

En ook voor deze nieuwe ronde van natuurbranden wordt een alarm afgeven van ‘hoog’ en ‘extreem hoog’, lezen we weer op Independent. Internationale heisa dus. Ook in Nederland, waar het doorgaans bij lange na niet zo warm wordt, vallen de plotselinge temperatuursverschillen op. Hoe zit dat toch met die hittegolven?

Oké het is heet, maar wat betekenen deze hittegolven?

Juni 2019 was de heetste maand ooit gemeten. Ter wereld. Klimaatwetenschapper Michael Mann meent dat juli mogelijk nóg heter zal worden. Vorig jaar gingen de alarmbellen al af vanwege de extreme hitte (hallo klimaatverandering), maar nu kunnen we er onmogelijk omheen.

Publieke evenementen worden afgelast (zoals de nationale schoolexamens in Frankrijk), naar school of werk gaan is op sommige plekken onmogelijk, er zijn meer natuurbranden als gevolg van de hitte en er vallen dus ook doden. Kunnen wij die hitte wel aan?

Ook interessant: Nog 2 graden warmer en er dreigt een wereldwijde ‘hittetijd’ (volgens onderzoekers)

Bij hoge temperaturen en benauwdheid is het voor een mens (en dier) moeilijker om af te koelen. Het kan leiden tot oververhitting, hitteberoertes of orgaanfalen.

Ademhalen wordt lastiger door de slechte luchtkwaliteit en legt druk op onze bloedsomloop. Vooral voor ouderen en zieke mensen brengt de hitte extra risicofactoren met zich mee.

Toch zijn de grootste gevolgen indirect.

Hittegolven als gevolg van de klimaatverandering

Na de extreme wereldwijde hittegolven van vorig jaar, hebben onderzoekers meer duidelijke linken kunnen vaststellen tussen de hittegolven en de klimaatverandering. Wat blijkt? De wetenschappers zeggen dat door de wereldwijde (door-de-mens-veroorzaakte) klimaatverandering de extreme hittegolven in 2018 zo’n 5 keer waarschijnlijker werden. Er werden gegevens gebruikt uit Nederland, Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland.

Lees ook: 8 dingen die je kan doen om het klimaat een handje te helpen

Onderzoekers van het Environmental Change Institute in Oxford zeggen dat zulke hittegolven elke 5 tot 8 jaar zouden moeten voorkomen en in Zweden slechts eens in de 30 jaar. En voor Finland is dit zelfs nog minder: eens per 90 jaar.

Uit dit onderzoek van World Weather Attribution werd gekeken naar de hittegolf van afgelopen juni. Deze tak (attributiewetenschap) richt zich op de invloed van de klimaatverandering op de extreme hitte. Ook uit deze studie blijkt dat de hittegolf 5 keer zo waarschijnlijk is geworden door de klimaatverandering.

Met andere woorden: de hittegolf had niet plaats gevonden als de mens de aarde niet had opgewarmd. Dat zijn rake, maar keiharde feiten.

Patroon: vaker, langer en warmer

In welke mate hittegolven precies resultaat zijn van de klimaatverandering, kan pas met zekerheid worden gezegd na uitgebreidere en diepere analyses, leert EO Wetenschap ons. Wat wél duidelijk is, is dat het patroon duidelijk past bij wat er wordt verwacht bij de gevolgen van klimaatverandering.

Hittegolven komen vaker voor, duren langer én zijn warmer. Daarnaast vinden ze ook allemaal tegelijk plaats en komen ze zelfs in Alaska voor.

“Volgens de Wereld Meteorologische is de hittegolf die in Europa heerst ‘absoluut verenigbaar’ met de gevolgen van klimaatverandering,” aldus NRC.

Must read: Waarom de argumenten van klimaatontkenners nergens op slaan (en hoe je dat bewijst)

Niet voorbereid op hitte

Van China tot Amerika en van Nederland tot Portugal: het noordelijk halfrond heeft het zwaar te verduren met de extreme hitte. Veel landen, zoals ons kikkerlandje, zijn hier niet op voorbereid.

Zoals je waarschijnlijk weet zijn veel gebouwen hier niet voor gebouwd en hebben bijvoorbeeld geen airco. Ook wegen, gebouwen, bruggen en tram- en treinrails zijn hier niet tegen tegenop gewassen. Het treinverkeer valt uit vanwege sporen die kromtrekken of er zijn bruggen die vast komen te zitten.

De oorzaak ligt bij de hete lucht die vanaf het zuiden wordt aangezogen via een lagedrukgebied ten westen van ons en een hogedrukgebied ten oosten.

Concrete junlge

Het komt er deels op neer dat droogte en hitte elkaar versterken. Vooral in steden blijft het warmer, omdat regenwater snel wordt afgevoerd en de stad een soort concrete jungle wordt.

Dat komt omdat de hitte de stad niet kan verlaten, waardoor water, bomen en parken extra belangrijk zijn in steden. Deze reguleren de hitte. Er wordt dan ook steeds meer gewerkt aan zogeheten klimaatadaptie.

Schaduw en het binnen krijgen van voldoende water is belangrijk voor ons maar óók voor de planten en het groen om ons heen. We hebben het immers nodig.

Het wetenschappelijke magazine EO wetenschap geeft in deze video uitgebreid weer hoe dat proces precies werkt.

De gevolgen

Naast het stijgende dodenaantal heeft de hittegolf ook invloed op onze economie, vertelt Jelmer Mommers in de derde podcast-aflevering van Bedrock Talks. Oogsten mislukken door de hitte waardoor boeren zonder inkomen zitten en we bepaalde producten zullen gaan missen.

De International Labour Organization voorspelt zelfs een verlies van 80 miljoen banen in 2030. Jelmer bevestigt dat: “Sommige banen kan je in zulke hitte simpelweg niet uitvoeren”. Je productiviteit neemt af bij 35 graden.

Dit vind je vast ook interessant: Deze jonge klimaatstrijders geven het goede voorbeeld en dit is hoe jij mee kan doen

Jelmer vertelt ons ook dat de hitte er in de toekomst voor zou kunnen zorgen dat bepaalde gevaarlijke muggen als dengue op een gegeven van Afrika kunnen over vliegen naar Europa.

Al sipjes aan het worden? Het klinkt als een deprimerend verhaal (wat het natuurlijk ook is), maar er ís hoop. De geschiedenis is al geschreven, maar de toekomst gelukkig nog niet.

Tips tegen de klimaatverandering

Om samen te zorgen dat de opwarming van de aarde zo beperkt mogelijk blijft, zijn er een aantal cruciale dingen die je kunt doen. Een plant based dieet aanhouden (eens in de week vlees eten, zou ervoor zorgen dat iedereen duurzaam en gezond zou kunnen blijven eten in 2050) en kleding kopen van duurzaam materiaal. Of koop tweedehands (na de vlees- en zuivel-industrie is de mode-industrie de meest vervuilende).

Benieuwd naar wat je nog meer kan doen? Rosa en Lisanne interviewen in de derde aflevering klimaatjournalist van de Correspondent Jelmer Mommers (onderaan dit artikel vind je de link).

Tips voor tijdens de hittegolf

En voor nu: het is heet. Héél heet. Zorg in elk geval goed voor jezelf en de mensen en dieren om je heen:

• Probeer direct contact met de zon zoveel mogelijk te vermijden (dit is het schokkende effect van de zon op je huid).
• Drink lekker veel water om gehydrateerd te blijven. Groene thee en kokoswater zijn ook goede opties!
• Toch verbrand? Dit zijn natuurlijke tips om je verbrande huid te verzorgen.
• Gebruik zonnebrand! Hoe meer je smeert hoe beter en uiteraard is een natuurlijke variant zonnebrand het beste.
• Ben je zo erg verbrand dat je zelfs brandblaren hebt opgelopen? Doktor Erin Gilbert waarschuwt om dan in elk geval je blaren niet kapot te prikken. Je lichaam maakt die blaar namelijk expres om je huid te beschermen tegen infecties.

Luister nu ook naar Bedrock

Geef jij om ook het welzijn van de wereld en wil je graag bijdragen een mooiere plek? Dan is onze nieuwste podcast Bedrock Talks een perfecte match voor jou! Rosa en Lisanne interviewen in de derde aflevering klimaatjournalist van de Correspondent Jelmer Mommers.

Spoiler: Jelmer vertelt waar de opwarming van de aarde mee begon, dat het niet te laat is en vooral: wat wij kunnen doen. Want dat we iets kunnen doen, dat is zeker. Maar dat we dat nú moeten doen, is nog niet het gesprek van de dag.

Tip: Luister de nieuwe aflevering aan het begin van elke volgende maand en volg Bedrock Talks via Spotify en iTunes & Apple Podcasts!