Alrik de Jong Partnerbijdrage 1 mei 2018, 12:00

Leestijd: 4 minuten

Het verschil tussen de milieubelasting van plantaardige en dierlijke producten

Er is op dit moment veel aandacht voor de slechte invloed van de vleesindustrie op het klimaat. Het is nu volop in het nieuws dat de prijzen omhoog moeten, zodat de consumptie omlaag gaat. Dat is natuurlijk goed, maar voor de impact van de zuivelindustrie is veel minder aandacht. En dat is op z’n zachtst opmerkelijk te noemen. Vegetarisch eten is goed voor het klimaat. Volledig plantaardig, oftewel vegan nog beter. Voor wat meer bewustwording kijken we eens naar de verschillen tussen plantaardig en dierlijk eten en vooral naar; zuivel vs plantaardige alternatieven.

Allereerst: wat zijn plantaardige producten nou precies?

Een vraag met een logisch antwoord, maar toch wordt ‘ie vaak gesteld. Welnu, plantaardig eten is niets anders dan vegan eten; het vermijden van dierlijke voeding. Voor de volledigheid: fruit en groenten maken een groot deel uit van plantaardig voedsel, maar ook granen, noten en zaden en plantaardige oliën zorgen ervoor dat je alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt. Meagan Duhamel, Olympisch kunstschaatskampioen, bewijst dat zelfs topsport en veganistisch eten goed samengaan. Wanneer je een verantwoord en gevarieerd plantaardig voedingspatroon aanhoudt – en goed let op je inname van eiwit, ijzer, vitamine B1, B2, vitamine B12 en calcium – kom je dus echt niets te kort.

Waarom veganistisch eten?

De conclusie van een 128 pagina’s tellend rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is duidelijk: minder dierlijk en meer vegan eten is de grootste milieuwinst. Haverdrank in plaats van melk. Margarine in plaats van (room)boter. Hummus in plaats van kaas en zo kunnen we nog even doorgaan.

Eerst even een verrassend feit om de boel in perspectief te zetten: de productie van kaas heeft een hogere milieubelasting dan kip of eieren. Met het eten van kaas help je het klimaat dus niet. Plantaardig voedsel heeft in tegenstelling tot dierlijk voedsel een veel lagere broeikasgasuitstoot. Een makkelijk ezelsbruggetje: 1 kilo rundergehakt is qua uitstoot twee keer zo milieubelastend als kaas. En 1 kilo kaas is weer tien keer zo milieubelastend als bonen en peulvruchten, blijkt uit cijfers van Milieu Centraal. En aan deze cijfers van het Voedingscentrum zie je dat het waterverbruik voor kaas 510 liter per 100 gram is, terwijl voor 100 gram tomaten 20 liter nodig is. Het is dus niet alleen vlees dat zorgt voor een grote Ecologische Voetafdruk.

Maar wat zijn nou daadwerkelijk de verschillen tussen zuivel en plantaardige alternatieven? We leggen het uit aan de hand van twee producten die in ieder huishouden te vinden zijn: margarine en (room)boter.

Close-up zuivel:

De milieu-impact van roomboter

Nog zo’n keuze die jou in de supermarkt wordt voorgelegd: (room)boter of margarine? Oftewel: zuivel of vegan, dierlijk of plantaardig. Over smaak valt niet te twisten, maar de voorkeur van Moeder natuur is er eentje die op feiten is gebaseerd. Zo komt er per kilo boter ongeveer 13 kilo broeikasgas vrij tijdens de productie. Ter vergelijking: per kilo margarine komt er slechts rond de 2 kilo vrij. Meer CO2eq voor een kilo boter dan voor een kilo varken of kip, aldus Milieu Centraal. Wow! Daar komt bij dat er voor een kilo boter zes keer meer water en twee keer zoveel landbouwgrond nodig is als voor een kilo margarine, blijkt uit een levenscyclusanalyse (LCA) van Quantis.

Broeikasgas en CO2
Je leest in voedingsartikelen vaak de term CO2-uitstoot, maar in feite is dit niet helemaal correct. Het gaat om broeikasgasuitstoot. Dat wordt gemeten in CO2-equivalenten (CO2eq), maar is een combinatie van CO2, methaangas, lachgas en andere gassen. Koeien stoten veel methaangas uit. Methaan is een sterk broeikasgas: 1 kilo methaan heeft hetzelfde effect als 28 kilo CO2. Dit verklaart waarom dierlijke producten zo’n hoge broeikasgasuitstoot hebben.

Bijna alle margarine bestaat namelijk puur uit plantaardige ingrediënten. Sommige margarines bevatten echter nog een heel klein beetje melkbestanddelen of vitamine D van dierlijke oorsprong. Let hier dus goed op, meestal staat het duidelijk aangegeven op de verpakking als de ingrediënten 100 procent plantaardig zijn. Weet dat de Becel-varianten Original, Biologisch, met Walnootolie, met Kokosolie & Amandelolie, met Olijfolie en Basilicum-olie ontdaan zijn van deze dierlijke bestanddelen en dus vegan (aka 100 procent plantaardig) zijn.

Duurzame palmolie

De basis van margarine bestaat uit een mix van plantaardige oliën die gehaald worden uit de zaden van bijvoorbeeld zonnebloemen, koolzaadbloemen en lijnzaadbloemen. Om het vegan broodbeleg smeerbaar en smeuïg te maken, is een kleine hoeveelheid hard vet nodig, zoals palmolie (kan ook met kokosolie, maar dat bevat meer verzadigd vet). Helaas bestaan er nog altijd veel misstanden in de palmindustrie, maar gelukkig zijn er ook merken die zich inzetten voor duurzame palmolie. Kijk op de verpakking naar aanwijzingen of de producenten zich inzetten voor duurzame palmolie, bij Becel is dit het geval. Dan kun je gerust zijn dat de palmolie niet ten koste gaat van bossen en de leefomgeving van dieren.

Conclusie: als jij jouw steentje bij wilt dragen aan een beter milieu, behaal je grote winst door meer plantaardig te eten. Geen of minder vlees eten is goed, maar ook zuivel vervangen door plantaardige alternatieven. Bijvoorbeeld melk vervangen door plantaardige alternatieven of (room)boter vervangen door plantaardige margarine is een kleine moeite die je impact op het milieu verkleinen. Over smaak valt niet te twisten, maar de feiten spreken voor zich.