Joanne Wienen Werk 7 aug 2020, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Flexwerken is vrijheid, blijheid (tot je een hypotheek nodig hebt)

Lang leve de zzp’ers en het flexwerken, want op een vast contract zitten jongeren toch helemaal niet meer te wachten? Toch wel, bewijst onderzoek. Er zitten namelijk óók nadelige gevolgen aan al die vrijblijvendheid.

‘HAHA, nou, succes met een baan vinden dan…’

Een baan vinden

Ziehier, de meest voorkomende reactie die ik kreeg toen ik zo’n begon aan een studie journalistiek. En dan koos ik ook nog eens voor de richting ‘geschreven pers.’ Vaak reden voor nog meer hoongelach. Een niet eens zo’n heel gekke reactie.

Banen waren schaars, de crisis was op haar hoogtepunt en de kranten stonden vol met onheilspellende berichten over de uitzichtloze situatie op de arbeidsmarkt. Ook mijn hogeschool kreeg langzaam door dat de kans dat ik snel een vast contract zou krijgen nihil was, wat waarschijnlijk de reden was voor het vak ‘Freelancen’ dat mij de ins en outs van het zpp-schap zou moeten bijbrengen.

Misschien vind je dit ook interessant: Waarom werken voor geld een achterhaald concept is (ook al zijn onze bedrijven daar wel op ingericht).

Flex-trend

Flash forward. Ik werk inmiddels jaren als freelancer in de media. Net als veel van mijn collega’s en studiegenoten. Niet alleen in de media is het freelancen en werken op tijdelijke contracten genormaliseerd, ook in andere sectoren is het aan de orde van de dag. Hoewel het in sommige branches meer voorkomt dan anderen, is de flex-trend duidelijk.

Bijna eenderde van het aantal werkenden is zzp’er of heeft een tijdelijk contract, wat Nederland op dit gebied Europees koploper maakt. Bovendien ziet de manier waarop we werken vandaag de dag er heel anders uit dan, pak ‘m beet, 30 jaar geleden.

Ook lezen: De adviezen die ik had willen krijgen vóór ik ging freelancen

Kreeg je vroeger een vast contract en een slagroomtaart bij elk jubileum, tegenwoordig ondernemen, werken en consumeren we op andere manieren. Zo kunnen mensen nu geld verdienen door hun huis op AirBnB te verhuren en zijn sommige zzp-ers tegelijkertijd werknemer. En wat te denken van ‘intrapeneurs’, een fancy woord voor ondernemende werknemers binnen bedrijven.

Kortom; de keuze is reuze als het op de arbeidsmarkt aankomt. En werkgevers en de politiek moedigen dat graag aan. Flexwerken is voor de werkgever immers makkelijk wegens een gebrek aan verantwoordelijkheid en plichten. En de politiek wijst graag op de positieve gevolgen voor de economie. Bovendien; wie wil er nou niet de vrijheid, blijheid van het flexwerken? En zelf je dagen indelen in plaats van een voorspelbaar 9-tot-5-bestaan is toch veel fijner?

Risico’s nemen

Niet per se, blijkt uit het rapport ‘Voor de zekerheid’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. De conclusies in een notendop; allemaal leuk en aardig die flex-fantasie, maar als het teveel wordt kan het nadelige gevolgen hebben. Niet alleen voor de werkenden zelf, maar ook voor de (kennis)economie.

Zo geldt over het algemeen: hoe flexibeler, hoe minder er wordt geïnvesteerd in scholing en innovatie. ‘Hoe meer zekerheid mensen hebben, hoe meer risico’s ze durven nemen. En omgekeerd’, zegt WRR-onderzoeker en bijzonder hoogleraar actief burgerschap Monique Kremer in De Volkskrant.

En dan zijn er nog de psychologische gevolgen, constateren de WRR-onderzoekers. Financiële stress, zorgen of je die maand wel genoeg werk hebt en een gebrek aan erkenning bijvoorbeeld. Ook mensen die flexwerken of freelancen vinden het fijn om een schouderklopje te krijgen. En wanneer iemand een tijdelijk contract heeft dat niet verlengd wordt, voelt dat al snel als falen. Hoe vaak je leidinggevende ook benadrukt dat je je werk goed doet.

Dan is het makkelijk om die flexwerkers als slachtoffers te zien van de huidige arbeidsmarkt. Zo verscheen in De Volkskrant onlangs een artikel ‘Dit zijn de psychologische verlammende gevolgen van flexwerken’.

Levensfase

Persoonlijk ben ik als freelancer momenteel beter af dan dat ik ergens in dienst zou zijn. Zowel mentaal (want meer vrijheid en afwisseling) als financieel. Maar goed, ik heb dan ook een aantal vaste opdrachtgevers waardoor ik me nooit erg druk hoef te maken over of ik wel of geen inkomsten heb.

En doordat ik regelmatig op redacties kom, zit ik ook geen hele dagen alleen in m’n oude kloffie weg te kwijnen achter mijn laptop. Zou dat wel het geval zijn, dan zou ik het zzp-schap misschien wel een stuk minder relaxed vinden.

Interessanter in dit onderzoek vind ik het punt van levenslooponzekerheid. Wanneer het gaat om flexwerken en freelancen wordt vaak gewezen op de veranderende mentaliteit van Generatie Y. Millenials die de neus ophalen voor een vaste baan en een vrijheid, blijheid-bestaan prefereren boven zekerheid. Een argument dat eigenlijk nergens op gebaseerd is. Sterker nog, het Verwey-Jonker Instituut deed onlangs onderzoek naar de wensen van werkenden. Van de 1100 ondervraagden had meer dan tweederde van de mensen het liefst gewoon een vaste baan.

Niet de leeftijd maar de levensfase van de ondervraagden bepaalde waar werkenden de voorkeur aan gaven. Best logisch eigenlijk, want allemaal leuk en aardig dat vrije, blije leven. Maar het wordt toch wat minder als je op je dertigste noodgedwongen nog steeds met huisgenoten woont omdat je de torenhoge huur van een eigen huis niet kunt betalen. Of als vrienden om je heen gaan settelen en jij van je lang-zal-je-leven-niet een hypotheek kunt krijgen om te kopen.

En wat als je wél een leuk huis hebt gevonden en klaar bent om een gezin te stichten? Zeker vrouwelijke freelancers of vrouwen met een tijdelijk contract denken wel 3 keer na voordat ze zwanger worden. Kortom; flexibiliteit heeft zowel voordelen als nadelen.

Voor werkgevers

Ook voor werkgevers. In De Volkskrant zegt Charissa Freese, onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg, daarover: ‘Je moet oppassen met alle flexibele arbeidsvormen over één kam scheren. Maar vaststaat dat hoe minder zeker een arbeidsrelatie is, hoe slechter het psychologische contract eruitziet. Dat heeft ook gevolgen voor de werkgever. Wie een precair contract heeft, zal minder snel bereid zijn een stapje extra te zetten.’

Betekent dit de comeback van het vaste contract? Niet per se. De ‘flex-trend’ die is ingezet is moeilijk om te keren. Bovendien is het nog maar de vraag of we wel terug moeten willen naar die arbeidsmarkt van vroeger.

Persoonlijk vind ik het zzp-schap tot nog toe een zegen. Ik ben nog jong en zie mijn ongebondenheid als een kans om overal een beetje van te proeven. Bovendien ervaar ik weinig nadelige gevolgen van de onzekerheid die ook bij het freelancen hoort.

Maar ja, misschien piep ik wel anders als ik een gezin wil stichten of een huis wil kopen.

Meer over werk?

• Zo richt je een werkruimte in om je brein optimaal te laten functioneren
• Hoogsensitief? Dít is jouw voordeel op de werkvloer
• 4 fijne podcasts over woman empowerment, zelfliefde & carrière