Anne Dirks Betere wereld 23 nov 2017, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Verander de wereld, begin bij duurzame wol (dit is waarom dat nodig is)

In een grote fabriekshal, net buiten het centrum van Trelew (Argentinië), loopt een grijze man van een jaar of zeventig langs grote balen ingepakte wol. Willy, zijn zoon, zegt één van de fabrieksarbeiders gedag, de mannen die de wol schoonmaken, ontrafelen en kammen om het vervolgens samen te persen tot grote pakketten. Tegen de muren van de centrale hal staan deze balen opgestapeld tot het plafond, te wachten tot ze verscheept worden naar Europa. Fuhrmann werd opgericht in 1735 en is één van de grootste wolproducenten van Argentinië. Per jaar wordt er bijna 10 miljoen kilo vuile wol, afkomstig van dertien boerderijen verspreid over Patagonië, gesorteerd en gewassen in deze molen. De familie Gallia staat sinds eind jaren ’60 aan het roer van het bedrijf en is sinds 2010 bezig om al hun boerderijen duurzaam te laten produceren.

De waarheid over wol

Sinds vorig jaar werkt het Duitse kledingmerk ARMEDANGELS samen met deze wolproducent in Argentinië. ‘Wol is één van de meest duurzame materialen’, legt Steffi Wolter, brandmanager bij ARMEDANGELS, uit. ‘Het is compleet natuurlijk, ademend en flexibel en heeft weinig wassen nodig. Maar het blijft maar negatief in het nieuws komen. Voor ons was duidelijk dat we alleen gebruik konden maken van wol zonder de dieren of het milieu te belasten.’

Afgelopen jaren deden er een hoop horrorverhalen de rondte over conventionele schapenboerderijen. PETA startte een campagne tegen het gebruik van wol en bracht een filmpje naar buiten waarin te zien was hoe de schapen mishandeld en verwond werden. De dieren zijn regelmatig ondervoed en leven in overvolle hokken. Daarnaast wordt er vaak mulesing toegepast, waarbij de huid rond de staart wordt weggesneden om infecties, overgebracht door vliegen, te voorkomen.

Als ecologisch modemerk wilde ARMEDANGELS niet meewerken aan deze standaard binnen de wolindustrie. Het ging op zoek naar een duurzaam alternatief en kwam zo uit bij de organische wol uit Patagonië, Argentinië.

Meer schapen dan mensen

Het eerste wat opvalt is de overvloed aan ruimte. De enorme afstanden tussen stadjes, de uitgestrekte landschappen tot de horizon, de grootte van de hemel. Het ene moment bestaat het landschap uit ruige, lege vlaktes vol rotsen en lage struiken. Het volgende moment sta je tussen de besneeuwde bergtoppen. De kustlijn doet denken aan die van Ierland: steile rotswanden en een woeste, donkerblauwe zee. De westenwind waait er altijd.

Duurzame mode scoren wordt nog makkelijker met het online handboek van Let’s Talk Slow

Patagonië is het zuidelijkste deel van Argentinië en Chili, grenzend aan de Zuidelijke Atlantische oceaan en de Zuidelijke Stille Oceaan. Door heel Patagonië staan estancias, boerderijen met enorme stukken land eromheen, soms zo groot als de gemeente Utrecht, waar de schapen grazen. Het grootste deel hiervan bestaat uit Merino-schapen, die leven van de vegetatie op het land. ‘Deze dieren hebben een goed leven’, vertelt Diego Maza, een inkoper van wol die al jaren werkzaam is voor de familie Gallia. ‘Slechts drie keer per jaar worden ze teruggehaald naar de boerderij, om ze bij de rammen te zetten, om te lammeren en om te scheren. De rest van de tijd zijn ze buiten.’

Het is lente aan deze kant van de aardbol, de meeste schapen hebben lammetjes. De grote plassen op de ongeplaveide weg worden vakkundig gemeden door Diego, die het voor elkaar krijgt om tegelijkertijd te rijden, onafgebroken onverstaanbaar Spaans te praten en mate te drinken, het lokale drankje dat een beetje lijkt op hele sterke groene thee. ‘Zijn de plassen te diep om doorheen te rijden?’ vraag ik. ‘Op deze manier blijven de plassen heel, en hebben de dieren altijd wat te drinken’,  mompelt hij, terwijl hij de auto de berm in draait.

Duurzame wol, duurzame wereld

Fuhrmann is de eerste wolproducent in Argentinië die de overstap maakte naar duurzaam produceren en heeft zijn eigen protocol ontwikkeld voor dierenwelzijn. Dat betekent dat de schapen genoeg te eten en drinken krijgen, dat er geen pesticiden op het land gebruikt worden, er voldoende ruimte is om te bewegen en de schapen niet worden mishandeld. Eventuele wonden die de schapen oplopen bij het scheren, worden behandeld. ‘Niet alleen beter voor de schapen, maar het levert ook kwalitatief betere wol op’, vertelt Willy. Hij zet zich binnen het bedrijf in om het proces naar duurzame wol zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen.

Oprichter van modemerk People Tree Safia Minney is gepassioneerd over duurzame mode

‘Een reguliere schapenboerderij omvormen naar een duurzaam boerenbedrijf heeft tijd nodig’, legt hij uit. ‘De mannen die hier werken, doen het vaak al generaties lang op dezelfde manier.’ Fuhrmann werkt nu aan de hand van hun eigen protocol met betrekking tot dierenwelzijn, maar is ook betrokken bij het ontwikkelen van de RWS (responsible wool standard) in Argentinië. Het grootste probleem is dat de huidige eco-standaard alleen gefocust  is op de biologische aspecten, niet op dierenwelzijn. ‘Dat willen wij graag anders zien’, vertelt Willy terwijl we richting de schuur lopen waar de schapen geschoren worden.

Er blijft altijd ruimte voor verbetering. Ondanks de grote verschillen tussen reguliere en duurzame productie, blijft dit een bedrijf met winstoogmerk. Zo valt bij het scheren op dat de dieren toch hier en daar een scheerwond oplopen, ondanks dat de schapenscheerders hun best doen om de schapen niet te snijden. Daar komt bij dat schapen methaan produceren, een broeikasgas. Uit cijfers van de Verenigde Naties blijkt dat veeteelt verantwoordelijk is voor 18 procent van de broeikasgassen, meer dan alle gassen van transport bij elkaar. En dan moet het nog verscheept worden.

Toch weegt dit niet op tegen de voordelen van wol, betoogt Frances Kozen, associate director van de Cornell Institute of Fashion and Fiber Innovation, in de New York Times. In vergelijking met synthetische vezels, katoen en rayon, is wol nog steeds de meest duurzame optie. Het heeft een kleine ecologische voetafdruk, vooral omdat het weinig water en energie vereist, lang mooi blijft en uiteindelijk gewoon vergaat. Wat dat betreft kun je beter kiezen voor een kledingstuk gemaakt van wol dan voor een synthetisch alternatief. ‘Kijk, voor jullie is het uiteindelijk een wollen trui, niets meer, niets minder’, legt Willy uit, ‘maar voor ons is het dit.’ Hij wijst naar het landschap om zich heen, de schapen die in de verte de heuvel oplopen. ‘Snap je?’

Vraag de expert: Hoe ziet de toekomst van duurzame mode eruit?